Báo Le Monde: Thanh trừng đáng lo trong Tử Cấm Thành của Bắc Kinh

Ông Chu Vĩnh Khang lúc còn đầy uy lực . Ảnh chụp cùng các dân biểu nhân khóa hop Quốc hội Trung Quốc ngày 12/03/2011. Reuters

“Bắc Kinh dàn dựng cảnh hạ bệ Chu Vĩnh Khang” là hàng tựa của nhật báo Le Monde về vụ xử cựu lãnh đạo an ninh Trung Quốc. Vụ xử diễn ra bí mật chứng tỏ cho thấy kịch tính của cuộc đấu đá nội bộ tại Trung Quốc và khẳng định quyền lực ngày càng được củng cố của Tập Cận Bình là những nhận xét chính của nhật báo, RFI của Pháp bình luận.

Le Monde nhắc lại, hồi tháng Ba năm nay, Tòa án Tối cao Trung Quốc hứa hẹn là vụ xử sẽ được tiến hành công khai. Nhưng trên thực tế, cựu lãnh đạo ngành công an, tư pháp và dọ thám của cường quốc kinh tế thứ hai thế giới này đã bị đem ra xét xử bí mật vào ngày 22/5. Bản án đã được ra ngày thứ Năm 11/06, tại tòa án Thiên Tân.

Vì sao có sự thất hứa đó? Theo giải thích của ông Trương Hi Trạch (Joseph Chang), giáo sư ngành khoa học chính trị tại Đại học Hồng Kông, “các nhà lãnh đạo Trung Quốc muốn rằng ông Chu phải nhận tội và tránh tấn công họ hay tiết lộ các chi tiết làm vấy bẩn danh tiếng của họ. Giả như điều đó có thể thực hiện được trong phiên xử công khai thì họ đã làm rồi. Nhưng dường như chỉ có xử kín mới cho phép họ đạt được điều họ muốn”.

Trên thực tế, tội tiết lộ “bí mật quốc gia” cũng chỉ lãnh có 4 năm tù, thay cho 7 năm tù vì tội “lạm dụng quyền lực” và chung thân “tội tham nhũng”. Đối với nhiều chuyên gia về hệ thống chính trị Trung Quốc, kịch bản tham nhũng đối với Chu Vĩnh Khang là quá lộ liễu.

Ông Nicolas Becquelin, Giám đốc Đông Á của tổ chức Ân Xá Quốc tế Amnesty International, phân tích: “Đương nhiên từ nhiều năm nay có nhiều đồn thổi dai dẳng về mức độ tham nhũng trong lĩnh vực dầu khí, mà ông Chu Vĩnh Khang từng là lãnh đạo. Do đó rõ ràng trong chiến dịch chống tham nhũng của Tập Cận Bình, ông ta là con hổ tế thần. Nhưng phiên xử đó chỉ là một sự dàn dựng nhằm đưa ra một sự giải thích chính thức với các đảng viên và công chúng để chứng minh cho quyết định chính trị vô hiệu hóa Chu Vĩnh Khang được đưa ra từ trên và nhằm hủy hoại sự nghiệp chính trị cũng như tầm ảnh hưởng của ông này. Và quyết định được đưa ra khi các nhà điều tra bắt đầu có đầy đủ chứng cớ về sự phạm tội khi bắt giữ các tay chân thân tín của ông”.

Cũng theo ông Nicolas Becquelin, thì có hai giả thuyết để giải thích cho quyết định vô hiệu hóa Chu Vĩnh Khang. “Thứ nhất là vì ông này là đồng minh của Bạc Hy Lai, cựu Bí thư Tỉnh ủy Trùng Khánh, bị kết án chung thân năm 2013, trong một chiến dịch nhằm tranh một chiếc ghế trong Ban Thường vụ Bộ Chính trị, thậm chí hất cẳng Tập Cận Bình.

Giả thuyết thứ hai, bộ máy an ninh mà Chu Vĩnh Khang thiết lập đã trở thành một dạng Nhà nước trong một Nhà nước. Đối với Tập Cận Bình, người nghĩ rằng duy chỉ có tập trung hết quyền lực trong tay ông mới là phương cách duy nhất để cải tổ đất nước, bộ máy an ninh này là một đối trọng quyền lực quan trọng. Người ta nhận thấy là kể từ đó, lãnh đạo ngành an ninh không có chân trong Ban Thường vụ nữa”.

Một quan điểm cũng được giáo sư Trương Hi Trạch đồng chia sẻ. Theo ông, “điều hiển nhiên là lãnh đạo Trung Quốc thích kết tội tham nhũng hơn là phơi bày sự việc như là một sự tấn công chống lại Đảng. Nếu người ta nói về đối đầu với ông Tập Cận Bình, điều đó làm dấy lên nhiều kiểu nghi vấn, mà chế độ không muốn thấy đặt ra, theo kiểu như ai muốn lãnh đạo đất nước? Nếu như hai ông Bạc và Chu liên kết với nhau, họ đã thành lập tổ chức nào để ủng hộ?” Ông Trương kết luận: Do đó, điều hợp lý nhất là kết tội Chu Vĩnh Khang tham nhũng.

Vụ thanh trừng đáng lo trong Tử Cấm Thành

Thế nhưng, đối với báo Le Monde, đây lại là một “Vụ thanh trừng đáng lo trong Tử Cấm Thành”, tựa của bài xã luận. Trước mắt, vụ xử này là một thắng lợi lớn đối với ông Tập Cận Bình.

Ông đã loại trừ hết tất cả các đối thủ, ngay cả trong quân đội. Và bây giờ ông Tập đang dần đưa người của mình vào những vị trí quan trọng, chuẩn bị cho kỳ đại hội sắp tới năm 2017. Thời điểm ông sẽ bắt đầu nhiệm kỳ 5 năm thứ hai. Kể từ thời ông Mao Trạch Đông và ông Đặng Tiểu Bình, chưa có một nhà lãnh đạo Trung Quốc nào nắm trong tay nhiều quyền lực như vậy, tờ báo Pháp bình luận.

Thế nhưng, về dài lâu, chiến lược của ông có thể chứa nhiều bất ổn. Sau nhiều năm hỗn loạn do cuộc Cách mạng Văn hóa, ông Đặng Tiểu Bình đã thiết lập một ban lãnh đạo theo nguyên tắc tập thể và đồng thuận. Cũng như hàng triệu người Trung Quốc, ông đã chịu đựng quá nhiều về quyền lực tuyệt đối của ông Mao Trạch Đông.

Chính vì thế mà việc ông Tập Cận Bình ngày càng củng cố quyền lực những tháng gần đây chỉ có thể làm dấy lên nhiều câu hỏi. Nhất là khi chiến dịch chống tham nhũng lại do một cơ chế trong nội bộ đảng tiến hành trong sự mập mờ và không có đối trọng quyền lực độc lập.

Điều cuối cùng và cũng là điều quan trọng nhất, ông Tập Cận Bình đã phá vỡ một điều cấm kỵ: Không bao giờ được tấn công vào một cựu thành viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị, bộ máy điều hành thật sự của Đảng và Nhà nước. Với việc kết án Chu Vĩnh Khang, kể từ giờ không một thành viên nào trong bộ máy lãnh đạo, sẽ tránh được. Kể cả nhân vật số một hiện nay, tờ báo kết luận.

MINH ANH