Đừng xem nhẹ chứng “say nắng”, có thể dẫn đến tử vong

Say nắng hay còn gọi là số nhiệt. Nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể dẫn đến phù phổi, suy thận cấp, hạ đường huyết, rối loạn đông máu, mất trí nhớ, thậm chí tử vong…

Vào những ngày nắng nóng với nền nhiệt độ lúc nào cũng gần 40 độ C như hiện nay, không ít người đã bị say nắng. Thoạt nghe tưởng chừng bệnh này đơn giản nhưng thực tế chúng lại nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong.

Say nắng (hay còn gọi là sốc nhiệt) là tình trạng tăng thân nhiệt quá mức, thường trên 40 độ C, hay xảy ra đối với người già, trẻ em, nhưng nó cũng có thể tác động tới người trẻ khỏe, đặc biệt là những người lao động, luyện tập với cường độ cao hoặc bị “phơi nắng” quá lâu.

Khi cơ thể phải vận động liên tục dưới trời nắng gắt, ánh nắng sẽ chiếu trực tiếp trong thời gian dài vào vùng dễ bị tổn thương như đỉnh đầu, gáy – gây ảnh hưởng đến vùng điều hòa thân nhiệt nằm ở khu vực hệ thần kinh. Bên cạnh đó, do nắng nóng nên nhiệt độ cơ thể tăng nhanh. Cơ thể phải hoạt động tiêu hao 1 lượng lớn nước và chất khoáng đáng kể thông qua bài tiết mồ hôi để tự làm mát cơ thể.

Và khi đạt đủ 2 điều kiện: ở môi trường có nhiệt độ cao trong thời gian kéo dài và mất nước toàn thân nghiêm trọng thì bạn sẽ rơi vào trạng thái hoa mắt, xây xẩm gọi là say nắng.

Vì sao say nắng lại nguy hiểm?

Nhiệt độ của cơ thể nằm trong khoảng 36,1 – 37,8 độ C. Khi bị say nắng, say nóng – thân nhiệt cơ thể sẽ tăng cao đến khoảng 39 – 40,5 độ C. Lúc này, cơ thể người sẽ kích hoạt cơ chế điều hòa nhiệt độ giữ cho thân nhiệt ổn định ở mức 37 độ C bằng cách tiết ra nhiều mồ hôi hơn.

Việc mất nước này sẽ làm cơ chế điều hòa hoạt động không hiệu quả, trung tâm điều hòa sẽ bị rối loạn hoạt động, khiến cơ thể rơi vào trạng thái mặt đỏ, da khô, huyết áp tụt dần. Một số triệu chứng khác có thể xảy ra như  đau nhói đầu, ngất xỉu, giảm khả năng nhận thức, bị ảo giác, chóng mặt và choáng váng. mất định hướng và hôn mê, co giật, thở nhanh và thở nông.

Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bị say nắng dễ mắc các biến chứng nghiêm trọng như phù phổi, suy thận cấp, hạ đường huyết, rối loạn đông máu, mất trí nhớ, tử vong…  Một số người say nắng nặng còn có thể chảy máu não do tổn thương thần kinh trung ương mà nguyên nhân là do bức xạ mặt trời chiếu vào đầu.

Sơ cứu ban đầu với người say nắng

Nếu bạn nghi ngờ ai đó bị say nắng, hãy gọi số điện thoại cấp cứu 115 ngay lập tức hoặc đưa bệnh nhân tới bệnh viện. Trong khi đợi y tế đến, đưa bệnh nhân tới nơi có điều hòa hoặc ít nhất là chỗ râm mát và cởi bỏ các quần áo không cần thiết.

Nếu có thể, nên đo nhiệt độ cơ thể của bệnh nhân rồi sơ cứu để hạ nhiệt độ cơ thể xuống còn 38,3-38,8 độ C. Trường hợp không có nhiệt kế, tiến hành sơ cứu ngay bằng các phương pháp làm mát sau:

– Quạt và làm ướt da bệnh nhân bằng khăn ướt hoặc vòi nước.

– Áp túi nước đá vào nách, bẹn, cổ và lưng bệnh nhân. Do các khu vực này có nhiều mạch máu gần với da cho nên việc làm lạnh chúng có thể làm giảm được nhiệt độ cơ thể.

– Nhúng bệnh nhân vào vòi hoa sen hoặc bồn tắm có nước mát, hoặc bồn tắm nước đá.

Nếu hỗ trợ y tế tới muộn, bạn có thể gọi điện tới các phòng cấp cứu trong bệnh viện để được hướng dẫn thêm.

Một người đã hồi phục sau sốc nhiệt có thể nhạy cảm hơn với nhiệt độ cao trong các tuần sau đó. Vì vậy, tốt nhất, cần tránh thời tiết nóng và tập luyện nặng cho tới khi bác sĩ khẳng định bạn đã an toàn để quay lại các hoạt động bình thường.

Mẹo hay để chống say nắng mùa hè

– Tránh ra ngoài trời vào những giờ nắng nhất (thường từ 10 giờ đến khoảng 3 giờ chiều).

Đây là thời điểm nắng nóng gay gắt nhất vì thế bạn có thể thu xếp lại hoặc thay đổi thời gian ngoài trời của bạn sang một khoảng thời gian mát mẻ hơn trong ngày hoặc vào buổi sáng sớm hay sau khi mặt trời lặn. Nếu buộc phải ra ngoài khi trời nắng, bạn hãy tìm đường râm mát để đi, hoặc có thể nghỉ giữa chừng ở nơi râm mát, bóng cây mát để điều hòa không khí.

– Vừa làm việc vừa sắp xếp thời gian nghỉ ngơi

Khi làm việc ngoài trời, tốt nhất bạn nên sắp xếp thời gian nghỉ giải lao, tránh trường hợp làm việc liên tục, quá sức dưới nền nhiệt cao. Có thể sau 1 tiếng làm việc, bạn nghỉ ngơi khoảng 5-10 phút để hạ bớt thân nhiệt, sau đó tiếp tục công việc.

– Mặc quần áo rộng rãi, nhẹ

Bạn nên chọn mặc quần áo rộng, nhẹ thoáng khí và sáng màu. Bởi quần áo quá chật, ôm sẽ gây bí, mồ hôi không thoát ra được. Ngoài ra khi đi nắng, bạn cũng nên mặc thêm áo chống nắng, đeo khẩu trang, đeo kính, đội mũ rộng vành kết hợp với sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng trên 30 để bảo vệ cơ thể.

– Uống nhiều nước

Việc uống đủ nước 1,5 – 2 lít nước/ngày sẽ giúp cân bằng nước và duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường. Vì các tình trạng rối loạn liên quan tới nhiệt cũng có thể là hậu quả của mất muối, do vậy khuyến khích bổ sung đồ uống thể thao giàu chất điện giải trong các đợt nóng. Bạn không nên uống đồ uống có cồn hay cà phê bởi chúng có thể cản trở khả năng kiểm soát nhiệt độ cơ thể.

– Mang theo quạt giấy, quạt cầm tay

Với những người thường bị đổ mồ hôi, liên quan đến nhiệt thì nên mang theo quạt giấy, quạt cầm tay để giúp hạ bớt thân nhiệt khi cần thiết.

– Ngoài ra, nếu nhà bạn không có quạt hoặc điều hòa, vào khoảng thời gian nóng nhất trong ngày, nên tới nơi có điều hòa không khí (như siêu thị, bưu điện, ngân hàng, thậm chí nhà hàng xóm…) hoặc những nơi râm mát… Tại nhà, cần đóng cửa rèm, che chắn cửa, hoặc hạ mành… khi nắng nóng và mở cửa sổ vào ban đêm ở hai cạnh của ngôi nhà để tạo sự thông gió.

Hồng Liên (t/h)