“Tòng phạm” – Những sự thật khắc nghiệt đằng sau chiếc iPhone

Có thể đằng sau chiến điện thoại bạn đang cầm trên tay là số phận nghiệt ngã của những người công nhân xa xứ mưu cầu một cuộc sống sung túc hơn. Tuy nhiên, để có được điều đó, cái giá mà họ phải trả là quá đắt. “Tòng phạm” sẽ kể cho bạn nghe câu chuyện này.

Như hàng triệu thanh niên nông thôn Trung Quốc khác, Yi Yeting rời quê lên các thành phố duyên hải để tìm một công việc tốt hơn. Tại Thâm Quyến, thủ phủ miền Nam giáp Hong Kong, Yi đã tìm được công việc tại một công ty sản xuất lớn do nhà nước sở hữu.

Sau 2 năm làm việc, bác sĩ nói với Yi khi ấy mới 24 tuổi rằng anh bị bệnh bạch cầu, nguyên nhân do phơi nhiễm benzene, một hóa chất độc nhân thơm vốn được kiểm soát chặt chẽ tại Hoa Kì và nhiều quốc gia khác. Trong khi đó, tại Trung Quốc, anh hít thở nó mỗi ngày.

Yi và những nạn nhân Trung Quốc khác trong quy trình cung ứng toàn cầu đa dạng từ hộp đựng cho đến chiếc iPhone của Apple đều là đối tượng chính trong “Tòng phạm”, bộ phim tài liệu mới của hai đạo diễn là Heather White và Lynn Zhang. Bên cạnh việc đưa ra lời khai từ hàng chục nạn nhân cũng như các bài báo từ phương tiện truyền thông, bộ phim còn sử dụng những cảnh quay ngắn từ các nhà hoạt động chuyên điều tra.

“Tòng phạm” được công chiếu lần đầu tại Mỹ vào 12/6, trong khoảng thời gian diễn ra Liên hoan phim của tổ chức Human Rights Watch và Trung Tâm Lincoln là nơi bộ phim sẽ ra mắt khán giả. Mở màn bộ phim là phân cảnh thê lương trong đám tang của một công nhân trẻ, điều này gợi cho khán giả cảm giác họ đóng vai trò nào đó trong tấn bi kịch được nhấn mạnh này.

“Tôi cảm thấy ray rứt sau khi xem bộ phim này, tôi có một chiếc điện thoại ở trong túi”, Jhoe Garay, người tham gia buổi công chiếu. ”Trước giờ tôi đâu biết là người ta chết vì những chiếc điện thoại hoặc iPad”.

Bộ phim nhấn mạnh, 90% thiết bị điện tử được tiêu dùng trên thế giới là do Trung Quốc sản xuất. Nhiều công ty trong số đó như Foxcom, nhà cung ứng của Apple và là nhà sản xuất thiết bị điện tử lớn nhất thế giới, thuê những người công nhân xa xứ đi tìm công việc lương cao. Kết quả thống kê chính thức cho thấy 280 triệu công nhân xa xứ trong năm 2016, và phần đông trong số đó là thanh thiếu niên.

Thèm khát lợi nhuận và để thu hút các nhãn hàng quốc tế, nhà thầu Trung Quốc ép buộc công nhân sử dụng các dung môi hóa chất độc hại như benzene, n – hexane vì chúng rẻ và hiệu quả hơn các giải pháp thay thế khác.

Thực tế sản xuất vô nhân tính này đã dẫn đến vô số câu chuyện thương tâm, một trong số đó được nhắc đến trong “Tòng phạm”.

Năm 2009, Ming Kunpeng mắc bệnh bạch cầu sau 2 năm làm công việc lau chùi các bộ phần thiết bị điện tử bằng dung môi benzene tại một xí nghiệp thuộc công ty Hà Lan là ASM International. Người phát ngôn của ASM phủ nhận việc Ming bị phơi nhiễm benzene, nhưng công ty này cuối cùng cũng đã phải chi trả khoản đền bù 1 lần cho gia đình Ming, sau khoảng thời gian họ kiên trì khiếu nại.

Sức khỏe của Ming bị hủy hoại, nhưng vì không muốn tạo gánh nặng cho gia đình bởi chi phí y tế đắt đỏ, cậu quyết định nhảy từ sân thượng bệnh viện xuống để tự sát. Khi ấy, Ming 27 tuổi.

Những tấn bi kịch này khiến sự thật bị bóc trần, theo đó bộ phim còn kể về trường hợp của Yi Yeting, một công nhân xa xứ đến làm việc ở Thẩm Quyến.

Mặc dù đang phải chống chọi với bệnh tật và chi phí điều trị ngày càng tăng tính từ năm 2005, Yi vẫn tranh thủ thời gian để làm tình nguyện viên cho một tổ chức phi lợi nhuận ở Hong Kong, nhằm giúp đỡ hàng chục nạn nhân mắc bệnh hoặc tổn thương liên đến  điều kiện làm việc nhận được khoản đền bù từ những người chủ lao động như Foxconn.

“Tôi vẫn khóc khi xem bộ phim này bởi tôi thấy mình có mối liên hệ nào đó với những cảnh đời này”, đạo diễn Heather White chia sẻ trong một buổi phỏng vấn. Cô White từng là giám đốc một tổ chức phi lợi nhuận, dành cả cuộc đời điều tra các xí nghiệp bóc lột lao động ở Trung Quốc.

Việc làm ra bộ phim này là một “hành trình cá nhân không tưởng nổi”, cô nói.

Sau buổi trình chiếu, khán giả có cơ hội thảo luận với White và Todd Larsen, Giám đốc cấp cao của Green America, tổ chức thúc đẩy người tiêu dùng và doanh nghiệp bảo vệ môi trường.

Nhóm hội thảo lưu ý rằng các nhà sản xuất thiết bị điện tử toàn cầu thường vi phạm các quy định về nơi làm việc, còn chính phủ và các tập đoàn ra sức bao che đã khiến thực trạng này ngày càng tồi tệ. Theo đó, các quan chức nhận đút lót từ xí nghiệp để đàn áp những nhà hoạt động và các tổ chức nhân đạo thay vì xử lý vi phạm.

Vì tham gia các hoạt động này, mà Yi Yeting bị theo dõi, bị đuổi khỏi căn hộ và cấm xuất cảnh. Mặc dù đã xoay sở để tham dự buổi công chiếu “Tòng phạm” đầu tiên ở châu Âu tại Geneva, anh vẫn bị chính quyền chất vấn hàng giờ đồng hồ sau khi trở về.

Có thể nói Yi còn may mắn hơn một số trường hợp khác. Một công nhân nhận được đề nghị tham gia bộ phim, đã mất tích trên đường đi làm. Trước đó, anh đang thành lập nghiệp đoàn công nhân ở khu vực lân cận nhà máy Foxcom, nơi nhóm nạn nhân mắc bệnh bạch cầu được phát hiện.

“Hiện chúng tôi chưa được nghe tin tức gì về anh ấy”, Heather White nói trong buổi hội thảo. “Gia đình anh cũng không tìm thấy anh”.

“Trung Quốc là quốc gia vi phạm nghiêm trọng bởi chính phủ độc đoán ra sức đàn áp, trong khi người công nhân không thể lên tiếng”, cô nói thêm.

White kêu gọi người tiêu dùng tạo áp lực lên các nhãn hàng quốc tế bằng cách kí tên thỉnh nguyện, viết thư hoặc gọi đến đường dây nóng của các tập đoàn để bảo vệ người công nhân.

Các tập đoàn như Apple, Samsung “có thể trực tiếp tác động đến chất lượng môi trường làm việc, ít nhất là tại các xí nghiệp của họ”, cô nói.

“Tôi cảm thấy chúng ta, những người tiêu dùng ở xứ sở sung túc này cần thấy được mối liên hệ cơ bản nào đó đối với những cảnh đời như thế này, những cảnh đời đã tạo ra hàng hóa mà chúng ta sử dụng”, khán giả Jody R. Weiss phát biểu sau buổi công chiếu bộ phim.

“Như thể chúng ta cùng chung một nhịp đập, họ đau, chúng ta cũng đau”.

Theo Epoch Times