Cát tặc “tấn công” Thủ đô

– Gần 1km đường sông chảy qua ba xã thuộc huyện Gia Lâm (Hà Nội) bị vài chục
tàu hút cát ngày đêm hoành hành. Hàng ngàn m3 đất bồi bãi bị sụt lở, tuy nhiên,
mối nguy hiểm cận kề hơn cả, đó là đê trọng yếu sông Đuống bị đe dọa nghiêm
trọng.

Cát tặc bủa vây Thủ đô

Sông Đuống chảy qua địa phận các xã Kim Sơn, Lệ Chi, Phù Đổng, Trung Mầu (huyện
Gia Lâm, Hà Nội) có chiều dài vài km, thế nhưng, nhiều năm qua, nó bị hàng trăm
tàu hút cát hoành hành.

Những tàu hút cát trọng tải hàng trăm tấn thả neo giữa lòng sông, cắm vòi hút,
sên hút xuống đáy sông miệt mài hút cát đêm ngày. Tiếng máy nổ ầm ĩ xé tan không
khí bình yên của những vùng quê từ trước tới nay vẫn rất đỗi thanh bình.
 

Khu vực tàu hút cát neo đậu thuộc địa phận xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

Một buổi trưa hè giữa tháng 6 oi ả, chúng tôi có mặt tại khúc sông Đuống chảy
qua địa phận xã Lệ Chi. Di tích lịch sử đền chùa thôn Sen Hồ năm ngày sát mặt
sông, ở mạn ngoài đê, phong cảnh cực hữu tình của một miền quê yên ả.

Tuy nhiên, nét bình yên ấy bị khuấy đảo bởi những chiếc tàu hút cát đang sôi sục
ngoài mép sông. Từ chùa Sen Hồ chạy dọc sống đê sông Đuống, xuôi theo mạn Thuận
Thành (Bắc Ninh) gần một cây số, khung cảnh trên sông kinh hoàng đến mức chúng
tôi chưa bao giờ nghĩ đến, dù cả trong tưởng tượng.

Vài ba chục tàu hút cát cùng neo đậu dọc sông, mật độ dày đặc, mỗi chiếc neo
cách nhau chừng vài chục mét. Tất cả các tàu đều chạy máy dầu, tiếng máy khô
khốc rầm rĩ cả một góc sông.
 

 

Trên mỗi tàu, những chiếc vòi hút như những chiếc vòi bạch tuộc cắm thẳng xuống
sông. Khói dầu đen kịt từ đầu máy.

Khu vực những tàu hút cát neo tại chỗ, tất cả cùng cắm đầu, hoặc xoay ngang… vào
một bãi bồi rộng mênh mông. Xen trong màu xanh của những bãi ngô đang vào bắp,
những hàng bạch đàn xanh lút khiến những cột khói của những lò gạch bên kia sông
trở nên bị lấp ló, lúc ẩn lúc hiện.

Nhiều chỗ, tàu cát “dàn hàng bốn” hệt như một… trận thủy chiến bằng tầu. “Ma
trận” do những chiếc tàu cát này tạo nên, khiến khúc sông Đuống càng trở nên
hoang tàn.
 

Đội cát tặc bủa vây sông Đuống ngay tại cửa ngõ Thủ đô. (Ảnh chụp tại địa phận giáp ranh giữa xã Phù Đồng và xã Lệ Chi, huyện Gia Lâm, HN).

Những núi cát khổng lồ chồng nhau trên bãi bồi. Đây là bãi tập kết cát, vật liệu
xây dựng thuộc xã Phù Đổng, xã bên kia sông, và là hàng xóm của xã Lệ Chi.

Theo khúc cua của con sông Đuống, có những đoạn, mép bãi bồi xẻ một đường thẳng
đứng. Đó là hậu quả của việc hút cát sát chân bãi tạo thành những “hố đen” sâu
hoắm. Sóng ngầm bị dồn vào những “hố đen” này đã kéo hàng ngàn m3 đất bãi bồi
xuống lòng sông.

Bức tranh trái ngược bên này sông thuộc địa giới hành chính của xã Lệ Chi: đê
trọng yếu sông Đuống (bên lở) được kè kiên cố với nhiều hạng mục bảo vệ: sống đê
chính ngăn cách vùng trong đê và vùng ngoài đê; dãy tre dây trồng ken dày đặc để
giữ đất xanh ngút mắt; một đoạn kè trọng yếu sát mép sông được bê-tông hóa vài
năm trước…

Tất cả là những giải pháp để giữ đê, giữ cuộc
sống bình yên của cư dân trong đê trước sự nổi giận của thủy thần.

“Không thể xử lý!”

Đội tàu cát tặc hoành hành tại khúc sông Đuống của các xã Lệ Chi, Trung Mầu, Phù
Đổng, Kim Sơn… vài năm nay.

Thế nhưng, cái khó của chính quyền sở tại trong
việc “đánh đuổi” dân làm cát trộm ra khỏi địa bàn của mình, khó khăn như việc
bắt cóc thả đĩa: “Chúng ở dưới sông, mình đứng trên bờ, đuổi chỗ này họ dạt chỗ
khác, nhưng chỉ vài ngày sau, khi tình hình đã lắng, họ lại quay trở lại…” – ông
Nguyễn Văn Thiệu, chủ tịch xã Lệ Chi ái ngại.

Đê trọng yếu sông Đuống tại thôn Sen Hồ (xã Lệ Chi).

Theo ông Thiệu, địa phương đã rất gắt gao và làm hết trách nhiệm: tháng 8/2010,
cán bộ nhân dân báo cáo lên xã về việc dọc tuyến sông từ khu vực bờ ổ các thôn
Chi Đông, Chi Nam chạy đến các vị trí xứ đồng Tám Thước và Trưng III bị đội tàu
hút cát hoành hành.

Tàu cát làm dữ dội tới mức, chỉ trong một thời
gian ngắn, hàng ngàn m3 đất bãi bồi của Lệ Chi bị sạt lở. Vùng quê bị đảo lộn vì
ô nhiễm tiếng ồn…

Người dân hai thôn Chi Đông, Chi Nam (ở ngoài đê) đã nhiều lần tập hợp đứng trên
bờ đuổi đám tàu hút cát, thanh niên trai tráng lấy gạch ném… Đám tàu hút cát
tháo chạy sang bên kia (mạn xã Phù Đổng) rồi cắm vòi hút sang mé bên này. Dân xã
Lệ Chi chỉ còn biết nuốt cục tức không đặng!

Xã báo cáo lên huyện. Chính quyền Gia Lâm chỉ đạo thành lập đoàn công tác liên
ngành chốt giữ tại điếm canh đê Sen Hồ cả chục ngày trời, gồm đủ các ban bệ:
công an huyện Gia Lâm, Sở Nông nghiệp Hà Nội, Chi cục Quản lý đê điều HN, cảnh
sát đường thủy HN…

Đoàn công tác làm gắt gao, nhưng cũng chỉ ngăn
chặn được thời gian ngắn. Đội tàu hút cát rút đi, đợi tình hình tạm lắng lại
quay trở lại.

Phó chủ tịch xã Lệ Chi, ông Nguyễn Văn Chuẩn ngao ngán: “Chúng tôi không có
phương tiện để đuổi họ đi được. Công an huyện xuống vây bắt cũng chỉ thuê thuyền
đánh cá của dân, vì không có xuồng máy. Đuổi rồi, cùng lắm là phạt hành chính vì
không có thẩm quyền thu giữ phương tiện, mà có giữ cũng không có chỗ để, không
có người coi giữ. Thành thử, chủ phương tiện bị phạt chục triệu, hai chục triệu,
họ lại cật lực hút cát ngày đêm để… thu hồi lại vốn!”.
 

h

Ông Nguyễn Văn Thiệu, Chủ tịch UBND xã Lệ Chi: “Xã đã báo cáo nhiều lần lên huyện, huyện thành lập đoàn công tác liên ngành, nhưng không dẹp được cát tặc!”.

Ông Chuẩn cho hay: những tàu hút cát trộm tại đoạn sông Đuống gây đe dọa đến đê
trọng yếu hầu hết là người ngoại tỉnh, họ có truyền thống và thâm niên hút cát
nhiều năm trời. Những tàu hút cát này trước đó làm ăn trên mạn ngược, khai thác
cát vàng để đổ mối cho các bãi thu mua, bị các tỉnh vùng trên làm gắt quá, họ
quay xuống vùng hạ lưu để khai thác cát đen, cát sông.

Oái oăm một điều, mỗi tàu hút cát gắn với một gia
đình gồm cả vợ chồng con cái, họ cứ lênh đênh nay đây mai đó, chiếc tàu vừa là
phương tiện khai thác cát, vừa gắn liền với cuộc sống của họ, thành thử, chính
quyền sở tại có muốn thu giữ tang vật cũng phải lo chỗ ở tạm cho gia đình họ.

Quãng năm 2008, Lệ Chi cho một đơn vị tư nhân khai thác một bãi cát nổi theo
hình thức thuê bãi, được vài năm thì bãi bồi mất, còn gây sạt lở lan sang khu
bãi bồi liền kề. Hậu quả nhãn tiền là đe dọa cuộc sống người dân, đến diện tích
bờ bãi, xã liền chấm dứt hợp đồng trước thời hạn.

Các chủ thầu chuyển địa bàn sang xã Kim Sơn, Phù
Đổng, Trung Mầu… thuê bãi làm điểm tập kết, thu mua cát từ các tàu khai thác cát
trái phép. Có bến, có nơi thu mua, các tàu khai thác cát càng làm tợn, bất kể
đêm ngày.

“Một khối cát đen bán tại bãi là 40.000đ/khối. Một tàu hút cát tải trọng hàng
trăm tấn, mỗi ngày hút cát liên tục cũng được hai tàu đầy, tính rẻ, ngày công
của họ cũng lên tới hàng chục triệu đồng. Cứ cắm vòi hút xuống sông là có tiền,
nên dù có đuổi gắt đến mấy, họ lại chạy sang khúc sông khác làm cát… Chúng tôi
cũng bất lực chứ biết làm sao?” – một người dân trung tuổi thôn Chi Đông
ngao ngán.

Lệ Chi, Kim Sơn, Trung Mầu, Phủ Đổng là những xã cuối của huyện Gia Lâm, tiếp
giáp với huyện Thuận Thành (Bắc Ninh). Những xã nói trên thuần túy là các xã
nông nghiệp, người dân chưa từng biết khai thác cát sông là gì.

Cách đó không xa, những vùng đất cổ của miền văn
hóa Bắc Ninh như Phật Tích, Bút Tháp, Đông Hồ… vẫn còn bề dày trầm tích. Chẳng
ai dám chắc, khi cát sông Đuống ở Gia Lâm bị hút hết, đám tàu trộm cát này,
giống như những con quái vật bụng lúc nào cũng đói, chẳng ngại ngần mà xuôi tàu
thêm một khúc, và tiếp tục tàn phá vùng văn hóa Kinh Bắc, với rất nhiều đền
chùa, di tích, mà hầu hết những đền chùa di tích của đất Thuận Thành, đều được
xây dựng ven sông?!

Kiên Trung

(vietnamnet.vn)