Phát hiện hiếm thấy về hợp tác giữa chim săn mật ong Honeyguide và con người

Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện rằng sự hợp tác nổi tiếng giữa chim Honeyguide và những thợ săn mật ong ở khu vực miền Nam sa mạc Sahara, châu Phi, là một cuộc giao tiếp 2 chiều hiếm thấy.

Honeyguides bay trước dẫn đường đến những tổ ong mà các thợ săn sẽ khai thác, sau đó để lại sáp cho chúng ăn. Loài chim này còn được biết đến có tiếng hót líu lo và là đối tượng tiềm năng mà con người săn bắn.

Nay một nghiên cứu trên tạp chí Science cho biết, họ cũng nghe ra một tiếng gọi cụ thể được thực hiện bởi những cộng tác viên.

Thí nghiệm được tiến hành tại một thảo nguyên ở Mozambique cho thấy việc chim hỗ trợ thợ săn không phải là trường hợp cá biệt, mỗi đứa trẻ thợ săn mật ong Yao ở khu vực này sinh ra đều học được điều này từ cha của mình.

Tiến sĩ Claire Spottiswoode, một nhà nghiên cứu tại Đại học Cambridge (Anh), và Đại học Cape Town (Nam Phi), người đứng đầu nghiên cứu cho biết: “Trong khi đang đi bộ qua các bụi cây tìm tổ ong, họ nói với chúng tôi về lý do tiếng ‘brrrr-hm’ này là cách tốt nhất để thu hút một Honeyguide – và duy trì sự chú ý của nó khi dẫn đường cho bạn“.

Cô và các đồng nghiệp muốn thử nghiệm xem âm thanh này thực sự có tác dụng gì. “Đặc biệt, chúng tôi muốn phân biệt phản hồi của Honeyguide với nội dung thông tin cụ thể của tiếng ‘Brrr-hm’ như thế nào, theo quan điểm của Honeyguide, tín hiệu đó có phải ‘Tôi đang tìm chỗ ong làm tổ’, hay cuộc gọi đơn giản chỉ là báo cho chúng về sự hiện diện của con người trong môi trường“.

Để làm rõ sự phân biệt đó, nhóm nghiên cứu đã ghi âm tiếng gọi “brrrr-hm”, cũng như tiếng hát của con người nói chung, như những người thợ săn hét lên tên của họ, hoặc từ Yao nghĩa là “mật ong”.

Sau đó, Tiến sĩ Spottiswoode đi cùng 2 thợ săn mật ong Yao qua 72 khu riêng biệt và 15 phút đi qua Cục Dự trữ Quốc gia Niassa – một khu vực được Đan Mạch bảo vệ – và phát các bản ghi âm.

“Đây là niềm vui lớn“, cô nói với BBC. “Chúng tôi đi bộ hàng trăm cây số qua phong cảnh đẹp và đôi khi tình cờ gặp voi, trâu, sư tử và hơn thế nữa. Đó là một vùng hoang dã thực sự đáng chú ý, nơi mà con người và động vật hoang dã vẫn cùng tồn tại“.

Không còn nghi nờ gì nữa, cuộc đi bộ phát các bản ghi âm “brrrr-hm” có khả năng gọi được một Honeyguide rất cao (66% của thời gian, trong khi những âm thanh khác chỉ đạt được 25%).

Tiếng gọi đặc biệt này cũng tăng gấp 3 lần cơ hội tìm thấy tổ ong (tỷ lệ thành công 54%, gấp 3 lần so với 17% đối với các âm thanh khác).

“Điều này cho thấy những chú chim Honeyguide đó mặc định ý nghĩa và phản hồi một cách thích hợp với các tín hiệu của người dân phát ra để sẵn sàng hợp tác“.

“Chúng ta đã biết rất rõ rằng… Honeyguide giao tiếp với con người, sử dụng các âm thanh đặc biệt và dẫn thợ săn mật ong đến tổ ong“. Tiến sĩ Spottiswoode cho biết, thí nghiệm trên của nhóm nghiên cứu là để bổ sung cho những phát hiện này, cho thấy rằng con người cũng giao tiếp lại với loài chim đặc biệt này.

“Nó có vẻ là một cuộc đối thoại 2 chiều giữa chúng ta và động vật hoang dã, từ đó cả 2 bên đều có lợi“, cô nói.

Giáo sư Richard Wrangham, một nhà sinh học về nhân chủng học tại Đại học Harvard cho biết, nghiên cứu mới củng cố đáng kể ý tưởng rằng Honeyguide đã tiến hóa để hợp tác với con người theo cách này.

Trước đó, ông có một lời giải thích rằng, làm việc theo nhóm có nguồn gốc từ các loài khác – chẳng hạn như lửng mật hoặc khỉ đầu chó – sau đó mới được kết nạp bởi con người, đã giảm sự thiên vị vì những con chim không bao giờ chứng kiến sự ​​hướng dẫn của các động vật khác.

“Nghiên cứu này cho thấy làm thế nào hòa hợp với chúng bằng âm thanh của con người“, ông Wrangham nói với BBC. “Chúng không chỉ quan tâm đến những tiếng động kỳ lạ mà với bất kỳ âm thanh lớn hoặc khác thường hay bất cứ điều gì. Chúng đã được đào tạo để tìm kiếm cho con người“.

“Nó thực sự củng cố quan điểm cho rằng đây là một tiến hoá, mối quan hệ đồng tiến hóa“.

Tự Tâm, theo BBC