Tại sao Syria lại phức tạp hơn Libya?

Mùa xuân Ả rập đã đưa những cuộc biểu tình quy mô lớn và dữ dội tới ít nhất 6 quốc gia trong ba năm qua. Cho tới giờ, Mỹ chỉ can thiệp quân sự vào một trong số đó – đó là Libya.  

Lãnh đạo Libya Moammar Gadhafi và Tổng thống Syria Bashar Assad tại Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Ả rập được tổ chức lần đầu tiên tại Libya vào tháng 3/2010. (Ảnh: AP)

Hiện Tổng thống Mỹ Barack Obama đang xem xét một cuộc không kích vào Syria, dưới đây là một góc nhìn về một vài điểm khác biệt giữa hai kịch bản:

1. Syria không đơn độc

Khi Obama lần đầu tiên thông báo về hành động quân sự Mỹ tại Libya, ông đã nhấn mạnh tới một số nhân tố khiến ông cảm thấy tự tin vào thời điểm đó: “Trong nỗ lực này, Mỹ đang hành động với một liên minh rộng rãi với cam kết thực thi Nghị quyết 1973 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, vốn kêu gọi bảo vệ người dân Libya,” ông Obama nói hôm 19/3/2011.

Nga và Trung Quốc không cản trở hành động của LHQ vào Libya. Nhưng chuyện đó là khi ấy. Còn giờ, Nga đã lớn tiếng bênh vực Syria.

Cách đây 2 năm, Liên đoàn Ả rập đã ủng hộ sứ mệnh lật đổ Moammar Gadhafi. Ngày nay, liên đoàn không ủng hộ một cuộc tấn công chống lại Bashar al-Assad.

“Trong khu vực và quốc tế, không ai đứng về phía Gadhafi và chế độ của ông ta,” Paul Salem, người đứng đầu Trung tâm Trung Đông Carnegie tại Beirut nói. “Rõ ràng, tình thế của Syria rất khác. Syria có Iran, chính quyền Maliki tại Iraq, Nga, Trung Quốc và Hezbollah ủng hộ họ.”

Một biểu đồ thể hiện những người ủng hộ quân chính phủ và phe nổi dậy trong cuộc nội chiến Syria không khác gì một đĩa mỳ spaghetti.

Biểu đồ những người ủng hộ quân chính phủ và phe nổi dậy tại Syria.

Ngoài ra, nỗi lo sợ rằng bất kỳ cuộc xung đột nào với Syria sẽ giống như một cuộc chiến tranh ủy nhiệm, giữa Iran và Mỹ.

“Syria có một vị trí hết sức quan trọng từ các góc độ chính trị,” Amos Guiora tời từ Đại học luật Utah nói. “Syria cho phép Hải quân Iran neo đậu tại các cảng Syria và hoạt động ở Địa Trung Hải.”

Và đừng quên rằng Israel – đồng minh số 1 của Mỹ ở Địa Trung Hải – là sân sau của Syria. Vì vậy từ góc độ toàn cầu, tình thế tại Syria phức tạp hơn rất nhiều so với tại Libya cách đây 2 năm.

2. Mọi thứ ở bên trong Syria càng phức tạp hơn

Người dân tại Libya hầu hết đều là người Ả rập Sunni. Tuy nhiên tại Syria, nhiều nhóm tôn giáo khác nhau lại sống trong một sự pha lẫn khó chịu.

Theo Mark Katz tới từ Đại học George Mason, chính phủ Syria do tộc người thiểu số Alawites, một nhánh của người Hồi giáo Shiite, điều hành.

“Tuy nhiên không có quá nhiều cộng đồng khác tại Syria. Quốc gia này gồm có phần lớn là người Ả rập Sunni, người Kurd, người Ki-tô hữu Ả rập và người Druze,” Katz nói. “và những dân tộc thiểu số khác cũng lo sợ rằng quyền lực rơi vào tay người Ả rập Sunni sẽ mang lại ảnh hưởng tiêu cực đối với họ.”

Bản thân những người nổi dậy tại Syria có tính cố kết ít hơn nhiều so với tại Libya. Hãy nhớ rằng, Mỹ đã công nhận một chính quyền phiến loạn tại Libya.

Hiện không rõ có bao nhiêu phiến quân tại Syria. Một số chuyên gia cho rằng có hàng chục, một vài người khác lại nói rằng có hàng ngàn.

Một điều mà hầu hết các chuyên gia đều đồng tình là: “Những người quyền lực nhất là thành phần Hồi giáo Salafist và chiến binh Jihad. Một số có liên hệ với al-Qaeda,” Joshua Landis, người đứng đầu Trung tâm Trung Đông tại Đại học Oklahoma nói.

3. Nền kinh tế Syria đang sụp đổ

“Libya là quốc gia có 6 triệu dân và có thể tự chi trả cho các hóa đơn của mình,” Landis giải thích. “Trong khi Syria có tới 24 triệu dân. Gần 1/3 trong số đó, khoảng 7 triệu người đã được sơ tán. Và nên kinh tế đang rơi vào tình trạng hỗn loạn.”

Libya có thể tự nuôi sống mình vì họ là nhà sản xuất dầu mỏ lớn nhất tại châu Phi. Syria không có nhiều dầu mỏ như các nước láng giềng. Điều đó đồng nghĩa với việc tái thiết lại Syria sẽ tốn nhiều tiền bạc hơn gấp bội.

Landis cho biết Syria là “một quốc gia bị hủy hoại mà không có bất cứ nguồn thu nào”.

“Hơn một nửa nền kinh tế đã sụp đổ và đang trong đà suy thoái hơn nữa,” ông nói. “Mùa đông này sẽ là một mùa đông khủng khiếp tại Syria…Số vụ mùa được cấy hái trong mùa hè năm nay đã giảm một nửa so với năm ngoái do tình trạng mất ổn định, thiếu nhiên liệu, phân bón và nhiều lý do khác.”

4. Các mục tiêu của Mỹ giờ đã khác

Tại Libya, Obama và các đồng minh của ông tìm cách lật đổ Gadhafi. Trong khi đó tại Syria, mục tiêu được Tổng thống Mỹ miêu tả là ngăn chặt việc sử dụng các vũ khí hóa học.

Phát biểu trên PBS tối 28/8, ông Obama nói rằng mục tiêu của bất kỳ cuộc tấn công quân sự nào cũng là để cảnh cáo chế độ Assad không sử dụng vũ khí hóa học lần nữa.

Tại Libya, Mỹ đã chấm dứt can thiệp quân sự sau 7 tháng, khi Gadhafi bị tiêu diệt. Tại Syria, hiện vẫn chưa rõ Mỹ sẽ đưa ra hành động quân sự thế nào hoặc nó sẽ kéo dài bao lâu.   Theo Sầm Hoa (VietNamNet)