Thoát chết kỳ lạ nhờ cá voi cứu mạng

Hàng trăm năm qua, ngư dân ở các tỉnh ven biển miền Trung tin rằng khi lênh đênh trên biển lúc gặp nguy nan nếu ai đó có đức tin, thành tâm khấn cầu sẽ được cá voi cứu mạng. Vì niềm tin ấy mà người miệt biển kính cẩn gọi cá voi là “Ông”.

Sau này khi Vua Gia Long lên ngôi đã ban sắc phong cá voi là “Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân Thượng Đẳng Thần”, nhiều vùng ngư dân gọi còn gọi cá voi là “Ông Nam Hải”.
Từ một cuộc gặp gỡ tình cờ tại Cảng cá Đá Bạc – Cam Ranh (tỉnh Khánh Hòa), PV may mắn được gặp gỡ và chuyện trò với một lão ngư xem cá voi là “ân nhân” vì cảm kích ơn cứu mạng trong một đêm giông bão.

Đá Bạc – Cam Ranh là cảng cá nhỏ, tập trung chủ yếu tàu đánh cá đánh bắt ven bờ tại Cam Ranh. Ngày thường cảng cá im vắng nhưng hôm nay nhộn nhịp, đông đúc đến lạ.

Cụ Huỳnh Bợm, người từng được cá voi cứu mạng.

Ông Bùi Minh, chủ tàu cá có công suất 250 mã lực chuyên đi lưới cá thu ở cách bờ 42 hải lý (mỗi hải lý tương đương 1,8km), cho biết nguyên nhân của việc cảng đông vui như hội “nhờ” có tin bão xa, sóng giật cấp 7, cấp 8 đang ập tới: “Không dại gì giỡn mặt với sóng to gió lớn, nhiều chủ tàu đánh bắt cá ven bờ và cả những đoàn tàu đi săn cá mập, câu cá ngừ đại dương ở Phú Yên, Quảng Ngãi, Bình Định khi đi ngang khu vực này đã ghé vào tránh bão”.

Chủ đích của chúng tôi khi đến cảng Đá Bạc – Cam Ranh nhằm tìm hiểu nghề săn cua huỳnh đế của ngư dân nơi đây. Nhưng tiếc rằng ý định không được toại bởi thời điểm này không phải là mùa săn loài “cua vua”. Gọi “cua vua” bởi cua huỳnh đế là loài có thịt thơm ngon nhất trong các loài cua nước ngọt lẫn nước mặn. Không được toại ý, chúng tôi chuyển sang “kế hoạch B” – tìm hiểu nghề câu cá ngừ đại dương của ngư dân bản địa.

Như ông Minh, ông Thuấn – chủ tàu chuyên đi lộng (đánh bắt ven bờ) cho biết, trước khi đến với nghề câu cá thu, ông đã từng trải qua những năm tháng lênh đênh trên biển Đông săn cá mập, câu cá bò-gù (cá ngừ đại dương). “Sỡ dĩ tôi chuyển sang câu thu (cá thu) vì nghề này ít hiểm nguy, nhọc sức. Chứ muốn câu cá bò-gù phải đi xa bờ hàng trăm hải lý, đối mặt với muôn vàn mối nguy chết người như bị cá mập tấn công, bị lốc xoáy, gió bão bất ngờ ập đến nhấn chìm cả đoàn tàu”.

Bên cạnh muôn vàn mối nguy chết người giữa ngàn khơi, hôm ấy những con người “ăn sóng nói gió” còn chia sẻ với chúng tôi nhiều chuyện thoát chết hy hữu, ly kỳ giữa biển cả. Chỉ tay về phía một cụ ông dáng gầy guộc đang lặng lẽ cắm nhang vào lư hương chiếc thủ kỳ (bàn thờ giữa trời) nằm nép mình ở lối vào cảng cá, Hùng, chuyên đi bạn (người làm công, ăn chia thỏa thuận với chủ tàu tùy thuộc vào sản lượng cá câu được) tàu câu bò-gù, bật mí: “Đó là cụ Bợm, người duy nhất ở vùng biển này từng được “ông Nam Hải” độ mạng”.

Trước khi đến cảng Đá Bạc, chúng tôi đã có nhiều chuyến đi tìm hiểu nghề cá của ngư dân ở các tỉnh ven biển miền Trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận… Qua đó mới biết người miệt biển ở những địa phương này bao năm qua vẫn duy trì tục thờ cúng cá voi, xem loài cá này là linh vật, là cứu tinh giữa ngàn khơi mỗi khi họ gặp nạn.

Một góc cảng Đá Bạc.

Những ngư dân từ già đến trẻ mà chúng tôi tiếp xúc đều tin rằng, khi lênh đênh trên biển, nếu chẳng may bị sóng ma gió quỷ đánh nát tàu thuyền, nếu ai đó có đức tin, thành tâm khấn cầu sẽ được Ông cứu nguy.

Và như đã nói, tưởng rằng chuyện cá voi cứu người ấy chỉ là truyền thuyết, là lời đồn vô thực, ai ngờ khi biết đó chẳng phải chuyện hoang đường, chúng tôi không bỏ lỡ cơ hội tiếp cận chuyện trò, lắng nghe hồi ức của cụ ông từng được “ông Nam Hải” độ mạng giữa lúc cái chết tưởng sẽ đến trong gang tấc.

Chiều muộn, những cơn gió từ ngàn khơi mang vị mặn của biển quăng quật vào bờ. Gió gầm gừ như thế vẫn không át được tiếng nói vang như sóng biển của cụ. “Tên đầy đủ của qua là Huỳnh Bợm. Qua là người trông giữ, lo hương khói cho Ông ở lăng Ông và những linh hồn trôi sông lạc chợ ở đất này”.

Thật bất ngờ khi được nghe lão ngư vốn chỉ quen với chuyện sóng gió lại ăn nói lưu loát, mạch lạc như vậy. Dùng mu bàn tay gầy guộc, nhăn nheo phủi tàn nhang rơi rớt, cụ Bợm tặc lưỡi: “Miếu này có hơn 20 năm rồi. Miếu thờ cô hồn các đảng, kẻ chết sông người chết đuối. Trước đó nữa, cái thời mà cảng cá chưa được đổ bê-tông cốt thép như bây giờ, miếu là am nhỏ được bà Diễm làm nghề thu mua cá sống ở khu vực này dựng lên thờ ông Cô bà Cậu vốn được người miệt biển tâm linh, xem như là thần biển”.

Đang trơn mạch chuyện, bất chợt cụ Bợm lặng im. Hướng ánh mắt về phía những người đi bạn đáng tuổi con cháu mình đang ngồi bó gối trên những con tàu, gương mặt đăm chiêu chẳng rõ khi nào bão đến, lúc nào bão tan, một lúc sau cụ khẽ thở dài, tâm sự đong đầy trăn trở: “Núp bão như thế này có khi kéo dài cả tuần hoặc hơn. Thời gian càng kéo dài thì càng lỗ tổn (chi phí). Bị như thế không chỉ chủ tàu mà cả dân đi bạn cũng đói meo mỏ.

Rồi khi bão tan, tụi nhỏ phải túa ra khơi cố công cố sức đánh bắt để bù đắp hao phí. Nhưng nghề biển thì chú biết rồi, do nguồn lợi thủy hải sản cạn kiệt nên để không trở về với khoang tàu trống hoác trống huơ, chủ tàu phải mạo hiểm tiến ra xa bờ. Đi càng xa thì càng gặp nhi