KS Đỗ Thái Bình, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Biển Việt Nam, khẳng định VQ và đơn
vị chủ quản là Cty Vận tải Biển Vinalines (Vinalines Shipping) đã được Đăng kiểm
Nhật Bản chuyển văn bản cảnh báo nguy hiểm khi vận chuyển quặng xô nickel. Văn
bản dày 158 trang giấy điện tử khổ A4 cảnh báo gì?

Có tên đầy đủ là Hướng dẫn Vận chuyển An toàn Quặng Nickel (Guidelines for Safe
Carriage of Nickel Ore), văn bản được Nippon Kaiji Kyokai hoàn thiện tháng
5-2011. Theo cơ quan đăng kiểm này, trước đó, chưa có bất cứ tiêu chuẩn đánh giá
cụ thể nào ở tầm quốc tế về nguy hiểm khi chở nickel.

TS Dư Văn Toán, Viện Nghiên cứu Quản lý Biển, nói: “Rất có thể vùng biển ấy còn
bị ảnh hưởng dòng chảy đại dương Kurosio hướng về phía bắc. Khi có gió đông bắc,
sẽ tạo ra tình thế dòng chảy hướng tây nam. Điều đó khiến cho nước bị nhiễu xoáy,
vừa có dòng chìm xuống vừa dòng ngược lên”.

Vậy mà tại sao VQ vẫn được lệnh vận chuyển thứ quặng đã được cảnh báo, đi trên
lộ trình đã được cảnh báo, và chạy vào khoảng thời gian nguy hiểm cũng đã được
cảnh báo?

Ông Nguyễn Trường Sơn, nguyên sỹ quan thông tin hàng hải, nguyên giám đốc ban
quản lý dự án của Cục Hàng hải, đặt câu hỏi: “Tại sao lại nhận chở lô hàng quặng
nickel này trong khi đội tàu Trung Quốc to lớn thế lại không chở cho chính họ?
Tại sao một số hãng tàu đàn em tại Việt Nam cũng không nhận chở? Việc kiểm tra
độ ẩm quặng nickel có hình thức không?”.

KS Doãn Mạnh Dũng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội KHKT & Kinh tế Biển TPHCM,
nói: “Một thuyền trưởng tuổi 70 mới tiết lộ với tôi chuyện như sau: Một vị
trưởng phòng khai thác tàu tại TPHCM nhận được lời chào lô nickel rời từ
Indonesia đi Trung Quốc với giá cước cao bất thường.

Vị trưởng phòng gọi điện hỏi đồng nghiệp nước ngoài. Vị môi giới người nước
ngoài cho biết cũng đã làm lô hàng như vậy và tàu bị chìm. Vị trưởng phòng có
lương tâm nọ nghe vậy đã đưa hồ sơ lô hàng trên vào ngăn kéo”.

Làm rõ vì sao không thu nhận tín hiệu cấp cứu

Nhận chuyển hàng nguy hiểm với hàng loạt nguy cơ như vậy liệu có dẫn đến các chủ
quan tiếp theo trong đó có việc không chuẩn bị và hướng dẫn kỹ để có thể kịp
thời thu phát tín hiệu cấp cứu? Do không có tín hiệu cấp cứu SOS, các trung tâm
phối hợp tìm kiếm cứu nạn hàng hải (MRCC) lân cận cũng như của Việt Nam đã không
vào cuộc.

Theo ông Nguyễn Trường Sơn, nhiều vấn đề cần làm rõ quanh nghi vấn này. Chẳng
hạn, việc nghiên cứu tin thời tiết trước và trong hành trình có triệt để không?
Theo ông Sơn, trạm Navaria XI của Nhật Bản phát dự báo trước cả bảy ngày.

Các trạm Hongkong, Quảng Châu, Kaosung, Hualien, Taipei (đều của Trung Quốc)
phát liên tục. Các đài của Đài Loan (Trung Quốc) thường phát tín hiệu tập trận,
bắn pháo từ bờ. Ngay cả đài Hải Phòng cũng tạm được, theo ông Sơn. Đài Manila
của Philipines kém hơn chút.