10 thành phố huyền thoại đã hiện lên từ quá khứ

Câu chuyện về lục địa Atlantis là một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất và lâu đời nhất về thành phố bị lãng quên, nó cho rằng thành phố này đã bị biển cả nuốt chửng và biến mất mãi mãi. Tuy nhiên, đó không phải là câu chuyện duy nhất, các nền văn hóa khác cũng có các truyền thuyết tương tự về các vùng đất rộng, thành phố bị biến mất dưới những con sóng, bị biến mất dưới sa mạc, hoặc bị thảm thực vật chôn vùi hàng thế kỷ.

Hầu hết các thành phố huyền thoại chưa bao giờ được tìm thấy. Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều các thành phố cổ xưa, được đề cập một ít trong các huyền thoại và truyền thuyết, giờ đây đã hiện lên từ quá khứ, làm nổi lên câu hỏi về nhiều thành phố bị lãng quên hơn vẫn còn bị chôn vùi và đang chờ đợi được khám phá.

Thành phố Iram of Pillars (thành phố của nghìn cột trụ), hay ‘Lục địa Atlantis trong biển cát’.

Lục địa Atlantis trong biển cát là một thành phố bị biến mất, bộ lạc, hay khu vực được nói đến trong Kinh Qur’an, còn được gọi là Iram of the Pillars (thành phố của nghìn cột trụ). Trong Kinh Qur’an, thành phố Iram được cho là có những tòa nhà cao ngất lộng lẫy và một nhóm người được gọi là Ad đã định cư tại đây. Khi họ quay lưng lại với Allah, vị tiên tri Hud đã đến để kêu gọi họ quay lại thờ phụng thần Allah và tin lời Ngài. Những người dân thành Iram phản ứng lại với thái độ thù địch và không chú ý đến những lời này của Hud. Kết quả, truyền thuyết nói rằng người Ad đã bị trừng phạt, một cơn bão cát đến thành phố của họ trong vòng bảy ngày bảy đêm. Cuối cùng, Iram bị chôn vùi dưới cát như thể nó chưa bao giờ tồn tại.

Vào đầu những năm 1990, một nhóm nghiên cứu do nhà khảo cổ nghiệp dư và nhà làm phim Nicholas Clapp dẫn đầu, công bố rằng họ đã tìm thấy thành phố cổ của Ubar, được nhận diện giống như Iram of the Pillars. Điều này được thực hiện bằng cách sử dụng các vệ tinh viễn thám của NASA, radar thâm nhập mặt đất, dữ liệu chương trình Landsat, và những hình ảnh chụp từ tàu con thoi Challenger. Những tài nguyên này cho phép đội xác định những tuyến đường thương mại cũ di chuyển bằng lạc đà và các địa điểm tụ họp. Một trong những điểm tụ họp là một hố nước nổi tiếng tại Shisr, tỉnh Dhofar, Oman. Khi khai quật được thực hiện tại các địa điểm này, một pháo đài lớn hình bát giác với những bức tường cao và tháp cao đã được phát hiện. Nhóm nghiên cứu công bố họ đã tìm thấy thành phố Iram of the Pillars.

Trong khi vẫn còn nghi ngờ rằng liệu Ubar và Iram thực sự có phải là một và như nhau, có ý kiến cho rằng ít nhất, những câu chuyện về Iram được lấy cảm hứng từ thành phố Ubar, và theo thời gian những câu chuyện này đã thay đổi để kết hợp với một thông điệp thể hiện sự phục tùng ý chí của thần Allah.

Khám phá thành phố bị biến mất Helike

Thành phố cổ huyền thoại Helike nằm ở Achaea, phía Tây Bắc bán đảo Peloponnesian. Trong thời kỳ hoàng kim của mình, nó là thủ lĩnh của Liên minh Achaean, một liên minh gồm 12 thành phố trong khu vực xung quanh. Với vị trí này, Helike là một trung tâm kinh tế, văn hóa và tôn giáo quan trọng. Thần bảo trợ của Helike là Poseidon, vị thần Hy Lạp của biển cả và động đất. Điều này không có gì ngạc nhiên khi Helike ở một vị trí có nhiều vùng có hoạt động động đất nhiều nhất ở châu Âu.

Một đêm trong mùa đông năm 373 TCN, thành phố Helike đã bị xóa sạch. Một dấu hiệu của sự diệt vong sắp xảy ra của thành phố đã được ghi lại, trong đó có sự xuất hiện của một ‘cột lửa to lớn’ và sư di cư của hàng loạt động vật nhỏ từ bờ biển đến vùng núi vài ngày trước khi xảy ra thảm họa. Một trận động đất lớn, tiếp theo là một trận sóng thần từ Vịnh Corinth, đã xóa sổ thành phố Helike ra khỏi bề mặt đất. Các đội cứu hộ đến vào ngày hôm sau không tìm thấy người sống sót. Qua thời gian, vị trí của Helike đã biến mất.

Trong những năm đầu thế kỷ 19, những suy đoán về địa điểm thực sự của Helike bắt đầu lan rộng. Tuy nhiên, phải đến năm 2001, thành phố cổ đại này cuối cùng cũng đã được khai quật tại Achaea, Hy Lạp. Trong năm 2012, trình trạng bị tàn phá đã được phát hiện, trong đó khẳng định rằng địa điểm thực sự là Helike.

Thành phố Ai Cập cổ đại Heracleion – Ranh giới giữa huyền thoại và thực tế

Thành phố Heracleion, quê hương nơi đền thờ Cleopatra được khánh thành, đã bị chìm ngập dưới biển Địa Trung Hải ngoài khơi bờ biển Ai Cập gần 1.200 năm trước đây. Đó là một trong những trung tâm thương mai quan trọng nhất tại Địa Trung Hải trước khi nó bị chìm hơn một thiên niên kỷ trước. Trong nhiều thế kỷ, thành phố này được tin là một huyền thoại, giống như thành phố Atlantis ngày hôm nay. Nhưng vào năm 2001, một nhà khảo cổ dưới nước trong khi đang tìm kiếm tàu chiến của pháp đã nhìn thấy thành phố bị chìm này.

Sau khi loại bỏ lớp cát và bùn bám vào, các thợ lặn đã phát hiện các thành phố được bảo quản cực tốt với nhiều kho báu vẫn còn nguyên vặn bao gồm đền thờ chính của Amun-Gerb, bức tượng khổng lồ của các pharaoh, hàng trăm bức tượng nhỏ của các vị thần và nữ thần, một tượng nhân sư, 64 tàu cổ, 700 mỏ neo, những khối đá có cả chữ Hy Lạp và Ai Cập cổ đại, hàng chục chiếc quách, tiền vàng và những cái cân được làm từ đồng và đá. Đó là một trong những khám phá dưới nước lớn nhất trong hơn một thập kỷ.

Việc tái khám phá Urkesh: Thành phố bị lãng quên của Hurrian

Thành phố cổ đại Urkesh từng là một trung tâm lớn của nền văn minh cổ đại vùng Cận Đông Hurrian, được đề cập đến trong thần thoại là quê hương của một vị thần nguyên thủy. Nó phát triển mạnh mẽ giữa năm 4000 và 1300 TCN như một trung tâm chính trị và tôn giáo, và là một điểm dừng chân quan trọng trên cả hai tuyến đường thương mại phía Bắc-Nam giữa Anatolia và các thành phố Syria, Mesopotamia, và tuyến đường Đông-Tây nối liền với Địa Trung Hải với các miền núi Zagros phía Tây Nam. Nó cũng là thủ đô của một vương quốc kiểm soát vùng cao nguyên ở phía Bắc, đây là nguồn dự trữ đồng đỏ, khiến thành phố giàu có và phong phú.

Thành phố Urkesh rất ít được biết đến cũng như nền văn minh Hurrian bí ẩn, vì thành phố cổ đại này đã bị chôn vùi dưới cát sa mạc trong hàng nghìn năm và biến mất trong những ghi chép lịch sử. Tuy nhiên, vào những năm 1980, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra thành phố Tell Mozan, một gò đất cao chót vót che đậy dấu tích của một cung điện cổ xưa, đền thờ và quảng trường. Một thập kỷ sau, các nhà nghiên cứu đã nhận ra một điều thú vị chính là thành phố Tell Mozan chính là thành phố Urkesh bị biến mất.

Những cuộc khai quật đã tiết lộ hầu hết những gì được biết đến hôm nay về văn hóa đầu tiên của người Hurrian. Phần chưa được khám phá của thành phố cổ đại trong truyền thuyết này đã cho thấy một quảng trường rộng lớn, những cầu thang hoành tráng và đường hầm dưới lòng đất – được gọi là ‘Hành trình tới âm phủ’ này liên quan đến các nghi lễ tôn giáo. Một cung điện hoàng gia lớn mang lại bằng chứng chữ viết có thể xác định danh tính của thành phố cổ.

Cantre’r Gwaelod – Vương quốc thần thoại bị chìm của người Wales

Trong thế kỷ thứ 6, một vương quốc huyền thoại là Cantre’r Gwaelod (nghĩa là ‘Hàng trăm vùng đất thấp’) được cho là đã được một vị vua tên là Gwyddno Garanhir cai trị. Đến khoảng thế kỷ thứ 17, Cantre’r Gwaelod còn được gọi là Maes Gwyddno (nghĩa là ‘Vùng đất của Gwyddno’), nó được đặt tên này sau khi người Welsh lên nắm quyền cai trị. Một phiên bản trước đó của truyền thuyết này có liên quan đến Maes Gwyddno, nó khẳng định rằng đất bị ngập nước khi Mererid, một nữ tu sĩ cai quản một giếng nước thần, đã cho phép nước tràn ngập khắp cả, nhấn chìm vương quốc vĩnh viễn.

Một vài thập kỷ trước đây, sự xuất hiện của những khu rừng thời tiền sử trong thời tiết mưa bão ở Cardigan Bay, phía Tây xứ Wales, đã dẫn tới một gợi ý rằng nó có thể là vị trí của thành phố huyền thoại Cantre’r Gwaelod. Thật vậy, các nghiên cứu đã phát hiện một lối đi vào, dấu chân của con người và động vật hóa thạch, cũng như một số công cụ của con người. Vị trị của vương quốc cổ đại này nằm giữa đảo Ramsey và đảo Bardsey trong vịnh Cardigan, và kéo dài 3 km về phía Tây bờ biển hiện tại vào vịnh.

Các nhà khảo cổ tìm thấy tàn tích của thành phố bị lãng quên của Thần Khỉ

Hai năm trước, một cuộc tìm kiếm trên không trên khu rừng rậm rạp của nước Honduras được thúc đẩy bởi những truyền thuyết địa phương kể về một thành phố cổ bị biến mất, đã cho thấy nhiều đặc điểm trông như được con người tạo ra. Thông báo nhanh chóng lan truyền rằng các nhà khảo cổ đã tìm thấy La Ciudad Blanca (“Thành phố trắng”), hay còn gọi là Thành phố bị lãng quên của Thần Khỉ. Nhưng tất cả bằng chứng họ dựa vào chỉ là những tấm ảnh quét radar chụp những góc khuất bên dưới. Tuy nhiên, đầu năm nay, một đoàn thám hiểm mặt đất đã kết luận điều tra của mình và đột nhiên tiết lộ rằng những hình ảnh trên không thực sự cho thấy dấu vết của một nền văn minh đã bị biến mất. Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra một quảng trường rộng lớn, dấu vết đào đắp, gò, một kim tự tháp bằng đất nung và hàng chục hiện vật được chạm khắc tinh xảo thuộc về một nền văn hóa bí ẩn không rõ ràng nào đó.

La Ciudad Blanca là một thành phố huyền thoại được cho là nằm trong khu rừng nguyên sinh của Mosquitia ở phía Đông nước Honduras. Người Tây Ban Nha tham gia đi xâm chiếm Trung và Nam Mỹ Hernán Cortés đã báo cáo nghe báo cáo “đáng tin cậy” về di tích cổ nhưng đã không xác định vị trí của chúng. Năm 1927 phi công Charles Lindbergh đã báo cáo nhìn thấy tượng đài được xây dựng từ đá trắng khi bay ngang qua vùng đông Hondarus. Vào những năm 1930, đã có những tin đồn về một nơi ở Hondarus được gọi là “Thành phố của Thần Khỉ”, được đánh đồng với Ciudad Blanca, vào năm 1930 nhà thám hiểm Theodore Morde tuyên bố đã tìm thấy nó và mang hàng ngàn đồ vật trở về Hoa Kỳ để chứng minh điều đó. Theo Morde người dân địa phương cho biết một bức tượng khổng lồ của một vị thần khỉ đã được chôn cất ở đó. Ông đã không tiết lộ chính xác vị trí của nó vì sợ địa điểm bị cướp phá và ông đã chết trước khi trở lại địa điểm này.

Năm 1952, nhà thám hiểm Tibor Sekelj đã tìm kiếm Thành phố trắng (The White City) trên một chuyến thám hiểm được Bộ Văn hóa Honduras tài trợ, nhưng đã trở về tay không. Những cuộc điều tra nghiên cứu đã tăng tốc độ vào những năm 1990, theo sau đó là các báo cáo về thành phố huyền thoại này trên các phương tiện truyền thông phổ biến. Trong năm 2012 một phát hiện quan trọng đầu tiên đã được thực hiện. Điều tra đã phát hiện một khu phức hợp rộng lớn mà còn nguyên vẹn kể từ khi thành phố bị bỏ hoang trong hàng thế kỷ, thậm chí hàng nghìn năm trước đây.

Phát hiện đền bị thất lạc của thành phố Musasir

Đền thờ ở thành phố cổ Musasir là một ngôi đền Araratian quan trọng dành riêng cho Haldi, vị thần tối cao của vương quốc Urartu, một vương quốc vào thời kỳ đồ sắt tập trung xoay quanh hồ Van ở cao nguyên Armenian, kéo dài đến cả những vùng bây giờ là Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Iraq và Armenia. Đền được xây dựng tại thành phố thần thánh Ararat vào năm 825 TCN, nhưng sau khi Musasir rơi vào Assyrian trong thế kỷ thứ 8 TCN, các ngôi đền đổ đã biến mất khỏi lịch sử.

Ngôi đền của Musasir thuộc về khoảng thời gian khi Urartian, Assyria và Scythia rơi vào sự xung đột và họ đang cố gắng để giành quyền kiểm soát khu vực mà ngày nay là miền Bắc Iraq. Các câu khắc cổ đại xem Musasir như một “thành phố thần thánh gây dựng từ đất đá” và “thành phố của những con quạ”, trong khi tên Musasir có nghĩa là “lối ra của con rắn”. Một ngôi chùa được mô tả trên một bức phù điêu Assyriant trang hoàng cho cung điện của vua Sargon II tại Khorsapat, để kỷ niệm chiến thắng của ông đối với “bảy vị vua của Ararat” vào năm 714 TCN.

Trong những năm qua, nhiều nghiên cứu và khai quật đã được thực hiện để xác định vị trí của ngôi đền cổ Musasir. Tất cả chúng đều không thành công mãi cho khi một cuộc thám hiểm vào Tháng 7/2014 bắt đầu, một phát hiện thú vị đã được thực hiện – ngôi chùa biến mất từ lâu của Musasir cuối cùng đã được tìm thấy. Nằm trong khu vực Kurdistan của miền Bắc Iraq, những phát hiện này bao gồm những tác phẩm điêu khắc có kích cỡ người thật và những cột trụ của đền thờ thần Haldi, tất cả có niên đại thuộc về khoảng thời gian mà đền Musasir được xây dựng.

Thiết bị công nghệ cao giúp phát hiện thành phố bị lãng quên trong rừng rậm Campuchia

Trong năm 2014, các nhà khảo cổ người Úc đã sử dụng công nghệ viễn thám cắt cạnh để thực hiện một khám phá đáng chú ý tại Campuchia – một thành phố 1.200 năm tuổi bị biến mất có niên đại trước cả ngôi đền Angkor Wat.

Damian Evans, Giám đốc Đại học của Trung tâm Nghiên cứu khảo cổ học Sydney tại Campuchia và một nhóm nhỏ làm việc tại khu vực Siem Reap đã được phê duyệt được phép sử dụng công nghệ laser Lidar trong những khu rừng rậm xa xôi của Campuchia, lần đầu tiên công nghệ hàng không đã được sử dụng để nghiên cứu khảo cổ vùng nhiệt đới châu Á. Phát hiện này đã xuất hiện khi dữ liệu Lidar nổi lên màn hình máy tính. “Với công cụ này – bùm – chúng tôi ngay lập tức thấy được một bức tranh toàn cảnh của thành phố mà không ai biết đến sự tồn tại của nó, đó là điều thật nổi bật,” Evans nói.

Phát hiện này xảy ra sau nhiều năm nghiên cứu mặt đất để phát hiện Mahendraparvata, một thành phố nằm trên một ngọn núi được gọi là Phnom Kulen bị biến mất 350 năm trước khi xây dựng các ngôi đền Angkor Wat nổi tiếng ở Tây Bắc Campuchia. Nó là một phần của Phật giáo Hindu của Đế chế Khmer cai trị phần lớn Đông Nam Á từ khoảng năm 800 đến 1400 SCN.

Sử dụng dữ liệu Lidar nhóm các nhà khảo cổ đã phát hiện ra tàn tích của năm ngôi chùa trước đó không được ghi chép, một bức tượng khổng lồ của Đức Phật, bằng chứng của các kênh rạch cổ và các con đường, hàng trăm gò bí ẩn khắp thành phố, có thể chúng là những ngôi mộ để chôn cất người chết. Họ cũng tìm thấy một hang động được chạm khắc những ký hiệu được các ẩn sĩ xưa – những người rất phổ biến trong thời kỳ Angkor sử dụng. Nghiên cứu và khai quật ở Mahendraparvata vẫn còn trong giai đoạn trứng nước và không rõ những nhà khảo cổ sẽ tìm thấy những gì ở đây.

Thành phố Kim tự tháp 5.000 tuổi ở Caral

Kiến thức phổ thông dạy rằng các nền văn minh cổ đại như Lưỡng Hà, Ai Cập, Trung Quốc và Ấn Độ là những nền văn minh đầu tiên của nhân loại. Tuy nhiên, một số ít người biết rằng, trong cùng khoảng thời gian đó đã tồn tại những nền văn minh khác, và đối với một số nền văn minh, chúng đã xuất hiện trước khi cả những xã hội này xuất hiện. Một nền văn minh vĩ đại khác là Norte Chico – nền văn minh dầu tiên được biết đến ở châu Mỹ. Thủ đô của họ là thành phố linh thiêng Caral – một thành phố 5.000 tuổi có nông nghiệp liên hợp, văn hóa phong phú, và kiến trúc hoành tráng, trong đó có sáu hình kim tự tháp lớn, đá và gò nền đất, đền, giảng đường, quảng trường hình lõm xuống và khu dân cư.

Thành phố cổ Caral đã nằm chôn vùi dưới cát hàng ngàn năm cho đến khi Supe Valley, nằm 200 dặm về phía Bắc của Lima trên bờ biển Peru Thái Bình Dương, đã được nhà khảo cổ học người Đức Max Uhle khảo sát vào năm 1905, ông đã tiết lộ những khám phá khảo cổ học đầu tiên trong khu vực. Mãi cho đến vài chục năm sau đó một cuộc khai quật với quy mô đầy đủ đã diễn ra, họ đã phát hiện một phần nhỏ của thành phố này. Trong những năm 1970, các nhà khảo cổ phát hiện ra rằng những ngọn đồi ban đầu được xác định là kiến trúc tự nhiên thực sự là những kim tự tháp bước, và vào những năm 1990, quy mô toàn bộ của Đại thành phố đã xuất hiện. Người ta tìm thấy ở đây 6 kim tự tháp lớn bao quanh một quảng trường rộng. Các công trình công cộng bao gồm cầu thang, phòng ốc, sân vườn, một nhà hát ngoài trời và ba quảng trường trũng ở giữa. Tầng lớp quý tộc sinh hoạt trong những căn phòng rộng lớn trên đỉnh của kim tự tháp, thợ thủ công sống trong những khu nhà ở tầng trệt, còn những người làm công sống trong các khu nhà nhỏ xa trung tâm. Ước tính có khoảng 3.000 người sinh sống ở Caral. Các nhà nghiên cứu tin rằng mô hình thành phố thường thấy ở nhiều nền văn minh bắt nguồn từ nền văn minh Norte Chico.

Hai thành phố cổ của người Maya

Năm 2014, các nhà khảo cổ phát hiện nhiều dấu tích về hai thành phố của người Maya đã biến mất từ lâu tại khu vực rừng rậm Mexico như đền đài hình kim tự tháp, cung điện, cổng vào hình miệng quái vật, sân bóng, án thờ và nhiều công trình kiến trúc bằng đá khác. Một trong hai thành phố, Lagunita, đã được thấy cách đó mấy thập kỷ nhưng mọi nỗ lực xác định lại vị trí tàn tích đều thất bại.

Một trong những đặc điểm nổi bật của thành phố này là cổng vào hình miệng quái vật khổng lồ tượng trưng cho thần sinh sản của người Maya. Phía sau cánh cổng này là ngôi đền hình kim tự tháp cao 20 m và tàn tích của một quần thể cung điện bao quanh bốn quảng trường lớn. Gần đó có rất nhiều tượng đá và một số án thờ với các bức chạm khắc được lưu giữ nguyên vẹn.

Các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra gần khu vực thành cổ Lagunita một cụm các di tích chưa từng được biết đến trước đó bao gồm một ngôi đền hình kim tự tháp, một án thờ, một vệ thành có ba ngôi đền bao quanh. Các nhà nghiên cứu đặt tên cho thành phố này là Tamchen (nghĩa là giếng sâu), sau khi tìm thấy ở đây hơn 30 hốc lớn dưới mặt đất dùng để trữ nước mưa.

Thanh Phong dịch từ Ancient Origins