Chính phủ Mỹ hôm 21/5 cho biết họ sẽ rút khỏi hiệp ước Bầu trời Mở vốn cho phép các nước thành viên thực hiện các chuyến bay giám sát không phận của nhau, vì lý do Nga nhiều lần vi phạm thỏa thuận. Đây là lần rút khỏi các hiệp ước lớn toàn cầu mới nhất của chính quyền Trump, theo Reuters.
Các quan chức cấp cao của chính quyền Trump cho biết việc rút khỏi thỏa thuận sẽ chính thức được thực hiện trong vòng 6 tháng tới. Tuy nhiên Tổng thống Trump vẫn để ngỏ khả năng quay lại nếu Nga tuân thủ hiệp ước.
“Tôi nghĩ chúng ta có một mối quan hệ rất tốt với Nga. Nhưng Nga không tuân thủ hiệp ước. Vì vậy chúng tôi sẽ rút khỏi hiệp ước cho đến khi Nga tuân thủ nó”, ông Trump nói với các phóng viên.
Hiệp ước Bầu trời Mở do Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower đề xuất năm 1955, được ký vào năm 1992 và có hiệu lực từ năm 2002. Mục đích là các quốc gia thành viên sẽ thực hiện các chuyến bay giám sát không phận của nhau nhằm thúc đẩy tính minh bạch về mặt quân sự.
Quyết định rời hiệp ước của Mỹ được đưa ra sau một cuộc đánh giá kéo dài 6 tháng, trong đó các quan chức Mỹ phát hiện Nga nhiều lần vi phạm các điều khoản, như ngăn cản các chuyến bay của Mỹ trên không phận Georgia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga.
Ngoài ra, họ cho hay Nga đã sử dụng các chuyến bay giám sát không phận trên lãnh thổ Mỹ và châu Âu để xác định các cơ sở hạ tầng quan trọng cho việc tấn công khi xảy ra chiến tranh.
Phản ứng trước động thái của Mỹ, hãng thông tấn nhà nước Nga RIA dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko cho biết Nga không vi phạm hiệp ước và cũng không ngăn cản việc đàm phán về các vấn đề kỹ thuật mà Washington gọi là vi phạm.
Các đồng minh của NATO và các quốc gia khác như Ukraine đã nhiều lần hối thúc Washington duy trì Hiệp ước Bầu Trời Mở. Vì các chuyến bay giám sát không phận có mục đích củng cố niềm tin và cung cấp cho các nước thành viên những cảnh báo về các cuộc tấn công quân sự bất ngờ.
Một số chuyên gia lo ngại rằng việc Mỹ rời khỏi hiệp ước có thể khiến Nga rút khỏi hiệp ước để đáp trả, chấm dứt các chuyến bay giám sát trên lãnh thổ Nga, gây suy yếu an ninh châu Âu khi phe ly khai do Nga hậu thuẫn đang kiểm soát một phần Ukraine và Georgia.
Quyết định của ông Trump cũng làm gia tăng nghi ngờ về khả năng Washington sẽ gia hạn hiệp định New START được ký với Nga năm 2010 và hết hạn hồi tháng 2 năm nay, trong đó giới hạn mỗi bên không được triển khai quá 1.550 đầu đạn hạt nhân.
Tuy nhiên cùng ngày, Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Robert O’Brien nói với Fox News rằng ông không mong đợi Hoa Kỳ rời khỏi hiệp định New START.
Năm ngoái, chính quyền Trump cũng đã rút Mỹ khỏi Hiệp ước các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung với Nga.
Thùy Linh (Theo Reuters)