Khi nhắc đến văn hóa Maya chắc chắn chúng ta không thể bỏ qua lịch pháp nổi tiếng với suy đoán về ngày tận thế 21/12/2012 của họ. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên chính là bộ lịch này chịu sự ảnh hưởng của… ngô.
Khoảng 5.000 năm trước, người Maya đã từ bỏ xã hội du mục và bắt đầu trồng ngô. Dòng lịch sử tiếp theo là những gì mà chúng ta được biết ngày nay.
Từ đó, ngô trở thành thứ đặt nền móng cho văn hóa Maya phát triển. Nó đại diện cho quá khứ huyền thoại, lịch sử và bộ lịch tương lai. Ngô không chỉ là thực phẩm duy trì sự sống, mà nó còn đi sâu vào cuộc sống văn hóa của người Maya.
Trong thần thoại của người Maya, hầu hết mọi thứ đều có thể truy ra nguồn gốc từ cây ngô, điển hình như câu chuyện những con người đầu tiên được tạo ra từ bắp ngô và cây thế giới, đôi khi được cho là sản sinh từ thân ngô.
Ngoài ra, việc trồng ngô chính là một món quà từ các vị thần, đặc biệt là thần Itzamna và Hun-hunahphu (thần ngô, một biểu tượng tái sinh trong thần thoại của người Maya).
Song song đó, vị thần quan trọng nhất trong truyền thống của người Maya là thần Yum Caax (Chủ nhân của các cánh đồng trong mùa thu hoạch và là vị thần sáng thế) được mô tả với cái đầu có hình bắp ngô. Nhiều vị thần được thờ trong ngôi đền của người Maya cũng có mối liên hệ đến loài cây này là thần Ah-Mun và thần Chen.
Tuy nhiên, một điều khiến nhiều người ngạc nhiên chính là ngay cả lịch của người Maya cũng chịu sự ảnh hưởng của ngô. Theo đó, cách họ đánh dấu và ghi nhớ thời gian được tiến hành xung quanh chu kỳ phát triển của loài cây trồng này.
Vào cuối tháng 4, khi Mặt Trời lên thiên đỉnh thì mua trồng ngô sẽ bắt đầu, và lúc Mặt Trời đạt thiên đỉnh lần thứ 2 trong năm vào tháng 8, tức sau 105 ngày, là lúc người Maya thu hoạch ngô.
Trong lịch nông nghiệp 365 ngày/năm, khoảng 260 ngày (tương đương 9 tháng theo Tây lịch) được đánh dấu ngày linh thiêng trong lịch Maya. Đây là khoảng thời gian đầy tính biểu tượng vì nó vừa bằng thời gian mang thai của con người. Lễ đón năm mới thiêng liêng trong lịch Maya được gọi là Wajxaqib ’B’atz’, và đương nhiên trong lễ này có các buổi cầu nguyện, ca múa và đặc biệt là không thể thiếu những cây ngô.
Từ đó có thể thấy thiên văn cũng như thời điểm trồng và thu hoạch ngô thực sự có ảnh hưởng lớn đến văn hóa và lịch của người Maya.
>>> Pháo đài Badbury Rings: Chứng nhân cho trận chiến của vua Arthur chống lại người Saxon
>>> 5 thần thoại Hy Lạp gắn liền với các loài cây
Tú Văn, theo gardencollage.com