Có lẽ trong tâm trí của mọi người hình ảnh kim tự tháp thường được gắn liền với đất nước Ai Cập. Nhưng thực tế công trình kiểu này được nhiều nền văn minh cổ đại khác nhau trên hành tinh của chúng ta xây dựng.
Trong đó, Lưỡng Hà là nền văn minh đầu tiên xây dựng các công trình có cấu trúc thiết kế giống như kim tự tháp. Nó được đặt tên là ziggurat.
Hầu hết các tộc người Sumer, người Babylon, người Elamite, Akkadi và Assyria đều chú trọng việc xây dựng các ziggurat. Họ xem cấu trúc ziggurat là một phần của các khu phức hợp đền thờ lớn, để phục vụ cho các mục đích tôn giáo.
Thông thường ziggurat được xây bằng gạch bùn phơi khô. Riêng kim tự tháp ziggurat của người Lưỡng Hà là những tác phẩm được sơn phủ loại dầu bằng đồng. Nhưng hiện tại tàn tích của các công trình dạng này còn lại rất ít ỏi.
Ở Mexico cũng có Kim tự tháp Mặt Trời và Kim tự tháp Mặt Trăng nguy nga tráng lệ, nhưng nếu so về thể tích thì Đại kim tự tháp Cholula là kim tự tháp lớn nhất thế giới, nó lớn tới nỗi móng của nó lớn gấp 4 lần móng của kim tự tháp lớn nhất Ai Cập còn thể tích thì gấp đôi Giza (rộng 450m và cao 66m). Công trình này được xây dựng ở bang Peubla của Mexico.
Trong thời kỳ cổ đại các Vương Quốc Kushite phát triển mạnh mẽ. Thủ đô đầu tiên của nó được đặt tại Kerma vào giữa những năm 2600 và 1520 Trước Công Nguyên. Sau đó thủ đô của đất nước được chuyển đến vùng Nabata vào khoảng thời gian 300 và 100 Trước Công Nguyên. Và cuối cùng nơi tại vì của thủ đô chính là khu vực Meroë trong khoảng từ giữa những năm 300 Trước Công Nguyên và 300 Sau Công Nguyên.
Trong số đó, thủ đô Kerma được công nhận là nhà nước tập trung đầu tiên của Nubia. Nơi đây tồn tại lối kiến trúc và phong tục chôn cất riêng của mình. Nhưng 2 thủ đô và cũng là 2 vương quốc còn lại là Napata và Meroë chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ của Ai Cập. Vì vậy tại đây có sự xuất hiện của các kim tự tháp.
Khi này các vương quốc Kushite đã có sự cạnh tranh mạnh mẽ với Ai Cập, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế và lực lượng quân sự. Ngoài ra còn có sự cạnh tranh về văn hóa và chính trị.
Có lẽ chính vì điều này mà các kim tự tháp được xây dựng ở Nubia cũng được phục vụ cho mục đích tương tự như các kim tự tháp ở Ai Cập. Theo đó, đây chính là nơi an nghỉ vĩnh hằng của nhiều vị vua và hoàng hậu trị vì đất nước Napata và Meroë.
Mặc dù chúng ta không thể chắc chắn được rằng liệu hai vương quốc Kushite sau này có phải là những đối thủ cạnh tranh trong việc xây dựng các kim tự tháp hay không, nhưng rõ ràng con số nói về số lượng kim tự tháp đã phần nào chứng minh điều đó.
Cụ thể hơn có tổng cộng 255 kim tự tháp được tìm thấy ở Sudan ngày nay. Nó gấp đôi số lượng kim tự tháp nằm rải rác trên khắp Ai Cập.
Theo các ghi chép khác nhau cho thấy tổng số lượng kim tự tháp ở Ai Cập nằm trong khoảng từ 118 đến 138.
Quay trở lại những năm 751 trước Công Nguyên, khi nhà vua Kushite là Pianki lật đổ triều đại thứ 24 và thống nhất toàn bộ thung lũng sông Nile, tất cả các con đường từ đồng bằng đến thành phố của Napata trong triều đại của ông cũng được thông thương.
Nhà vua Piankhi và các hậu vệ đã cai trị đất nước như các Pha-ra-ong trong Triều Đại thứ 25.
Sự thống trị của người Napata tại Ai Cập kéo dài cho đến khi người Assyria xâm chiếm Ai Cập vào năm 656 trước Công Nguyên.
Ở giai đoạn này kim tự tháp đầu tiên trong tổng số 255 kim tự tháp được xây dựng tại vùng El-Kurru. Nó cũng chính là ngôi mộ của đức vua Kashta và con trai của ông Piye (Piankhi).
>>> Nhìn lại Kim tự tháp Giza: Kỳ quan với những bí ẩn mãi chưa có lời giải
Những người kế thừa tiếp theo của họ là Shabaka, Shabataka và Tanwetamani cũng được an nghỉ tại đây.
Ngoài ra còn có 14 kim tự tháp được xây dựng tại những địa điểm dành riêng cho nữ hoàng của họ. Một số công trình đáng chú ý khác là những kim tự tháp dành cho các chiến binh hoàng gia.
Về sau các kim tự tháp Napatan được tìm thấy trên bờ phía tây sông Nile, thượng nguồn Nubia, tại vị trí của Nuri. Đây được xem là thánh địa, nơi chôn cất của 21 vị vua và 52 hoàng hậu cùng hoàng tử. Cơ thể của họ được sửa soạn kỹ lưỡng và đặt trong một phiến đá Gtanit khổng lồ.
Hai trong số những cái tên đáng chú ý nhất được chôn cất tại đó là Analmi and Aspelta.
Công trình nổi bật tiếp theo chính là tòa tháp hình nón Taharqa. Nó được xem là một trong những kim tự tháp lớn và lâu đời nhất tại Nuri. Đây cũng là nơi nghỉ ngơi yên lành của vị vua vĩ đại Napatan và Pharaoh trong triều đại thứ 25.
Nhưng nếu bạn muốn nhìn thấy hàng trăm kim tự tháp Nubian thì phải đến Meroë. Đây là hệ thống các đảo nằm ở giữa sông Nile và Atbara. Đồng thời cũng là trung tâm của vương quốc Kush, cách Khartoum khoảng 60km về phía bắc. Nó là thành phố lớn nhất và là thủ phủ của Sudan.
>>> Sử gia kết luận: Kim tự tháp ở Giza không phải do người Ai Cập xây dựng
Trong thời kỳ Meroitic, phần còn lại của hơn 40 nữ hoàng và các vị vua đã được gửi tới Meroë.
Có một điều thú vị là trong khi Ai Cập cần tới 3 thiên niên kỷ mới xây dựng được khoảng 120 tòa tháp hình nón, thì các kim tự tháp Nubia của Sudan lại được hoàn thành chỉ trong vòng vài thế kỷ.
Nhưng so với những công trình của người Ai Cập thì các kim tự tháp Nubian có sự khác nhau đáng kể. Chúng được xây dựng bằng những khối đá nằm ngang theo chiều dọc và chiều cao dao động từ 20 đến 98 feet (gần 30 mét).
Hơn nữa, các công trình kiến trúc của Sudan nổi lên từ các dấu chân có nền tảng khá nhỏ. Nó hiếm khi được nhìn thấy với sự mở rộng trên 8 mét. Điều này đã giúp cho chúng gắn liền với tên gọi “những cấu trúc cao và hẹp, nghiêng 70 độ”. Và nhờ đó nó cũng trở nên nổi bật hơn rất nhiều.
Mặt khác, phần lớn các tháp nhọn Nubi đều có cấu trúc đền thờ liền kề với căn cứ của họ. Điều này cho thấy các kim tự tháp của Kushite có một số đặc điểm hoàn toàn khác biệt với Ai Cập.
Cụ thể hơn, kim tự tháp Ai Cập có chiều cao tương tự, nhưng nó có nền móng lớn hơn gấp 5 lần so với Nubi, độ nghiêng của chúng đạt ở góc 40 đến 50 độ trên sa mạc.
Những người thuộc dòng dõi hoàng gia khi yên nghỉ trong các kim tự tháp Nubian đều được bảo quản tốt thi thể và họ được trang trí thêm đồ trang sức. Họ cũng được nghỉ ngơi trong những xác ướp bằng gỗ.
>>> “Tác giả” của Đại Kim tự tháp Cholula là một chủng người khổng lồ
Nhưng thật không may, những dấu tích để lại cho thấy các ngôi mộ cổ này có thể đã bị cướp bóc trong thời cổ đại.
Bởi vì trong khoảng thời gian từ thế kỷ 19 và 20, các nhà khảo cổ đã tìm thấy và khám phá kỹ lưỡng các kim tự tháp Nubi. Nhưng họ chỉ nhìn thấy các đồ vật của xác ướp mà không hề nhìn thấy những món đồ trang sức.
Cụ thể họ tìm thấy một số chiếc hộp bằng gỗ, những vật giống như chiếc cung, mũi tên nhọn, nhẫn của cung thủ và ngựa. Họ cũng khám phá ra những món đồ bằng gỗ, một số món đồ gốm, thủy tinh màu và những chiếc tàu bằng kim loại, cùng các đồ tạo tác khác. Tất cả chúng đều phản ánh nền văn hóa Bắc Phi một cách rõ rệt.
Thêm vào đó, khi người ta tìm thấy và khai quật một kim tự tháp ở Meroë, họ đã vô tình phát hiện 390 tảng đá và hàng trăm đồ vật nặng ký khác được trang trí bằng nghệ thuật điêu khắc đá. Ngoài ra, họ còn phát hiện một con bò bị chôn vùi, hay những viên đá chuông có thể dùng để tạo ra giai điệu du dương giống với chuông gió.
Trên thực tế, số lượng tháp nhọn ở Sudan rất nhiều, nhưng lý do mà người ta không hề biết đến là vì chúng hầu hết đã bị hư hỏng nặng trong những năm 1830.
Khi này ông Giuseppe Ferlini vốn là một bác sĩ người Ý, nhưng vì đam mê thám hiểm nên ông đã chuyển nghề và trở thành thợ săn tìm kho báu nổi tiếng trong ngành.
Ngày nay các kim tự tháp Nubia có vị thế quan trọng được bảo vệ nghiêm ngặt. Nó cũng được tổ chức UNESCO công nhận là di sản thế giới của loài người.
Tú Văn, theo TVN