Một truyền thuyết đẹp lưu truyền trong dân gian kể rằng Sơn Đông mới thật sự là quê hương của nhân sâm, nhưng vì nơi này linh khí đã tận nên loại cây quý như thế càng ngày càng hiếm.
Cách đây rất lâu, tỉnh Sơn Đông có một ngọn núi tên là Vân Mộng, trên núi có một ngôi chùa tên Vân Mộng. Sống trong chùa là hai hòa thượng, một thầy một trò. Lão hòa thượng không hề có lòng tụng kinh niệm Phật , lại không siêng năng chăm chỉ trồng trọt, hơn nữa đối với tiểu đồ đệ hành hạ ngược đãi trăm điều. Tiểu đồ đệ bị lão hòa thượng dày vò đến nỗi gầy yếu xanh xao.
Một ngày kia, lão hòa thượng xuống núi, bắt tiểu đồ đệ làm việc một mình trong chùa, một cậu bé mặc yếm đỏ không biết từ đâu bỗng dưng xuất hiện, đến giúp tiểu hòa thượng làm việc. Từ đó về sau, vào những lúc lão hòa thượng đi vắng, cậu bé yếm đỏ lại đến. Nhưng hễ lão hòa thượng trở về, thì cậu bé biến mất không tăm hơi.
Thời gian lâu dần, lão hòa thượng thấy tiểu hòa thượng sắc mặt trở nên hồng hào, công việc nhiều hơn cũng có thể làm hết, liền cảm thấy rất kì lạ. Trong lòng bắt đầu hoài nghi, chuyện này nhất định phải có bí mật gì đó. Lão liền gọi tiểu hòa thượng đến, đánh đập tra hỏi.
Không còn cách nào khác, tiểu hòa thượng bất đắc dĩ đành phải kể hết toàn bộ sự thật. Lão hòa thượng trong lòng nghĩ ngợi: ở rừng núi hoang vu vắng vẻ như thế này, cậu bé yếm đỏ ở đâu ra chứ? Phải chăng đó chính là thần gậy cỏ (nhân sâm)? Thế là lão lấy một sợi chỉ đỏ từ trong rương ra, xỏ qua đầu cây kim, đưa cho tiểu hòa thượng, rồi dặn dò kỹ lưỡng: “Đợi khi nào cậu bé đó đến đây, ngươi hãy lén lén đâm cây kim này vào cái yếm của nó”.
Ngày hôm sau, lão hòa thượng lại đi xuống núi. Tiểu hòa thượng vốn dĩ muốn đem mọi chuyện kể cho cậu bé yếm đỏ nghe nhưng lại sợ bị lão hòa thượng chửi mắng đánh đập, đành nhân lúc cậu bé vội vã chạy về nhà, liền đâm cây kim vào cái yếm của cậu.
Hôm sau, trời vừa sáng, lão hòa thượng bắt tiểu hòa thượng nhốt lại trong chùa, còn lão thì mang theo cây cuốc, lần theo dấu vết sợi chỉ đỏ để lại, phát hiện thấy bên cạnh một cây thông già, có cây kim cắm vào thân cây gậy cỏ con. Lão vô cùng mừng rỡ, liền gắng sức mà đào, cuối cùng đào được một cây “sâm đồng” , tức ‘cậu bé nhân sâm‘.
Lão hòa thượng mang “cậu bé nhân sâm” về chùa, bỏ vào nồi, thêm nước, rồi đậy nắp lại, còn lấy một tảng đá lớn đè lên. Sau đó, lão bắt tiểu hòa thượng nhóm lửa nấu chín. Thật không may ngay đúng lúc đó, người bạn thân của lão hòa thượng có việc gấp cần tìm lão xuống núi, lão gắng sức từ chối mãi mà không được. Trước khi đi, lão hòa thượng dặn đi dặn lại rằng: “Ta còn chưa về, tuyệt đối không được mở nắp nồi ra!”.
Sau khi lão hòa thượng đi rồi, từ trong nồi không ngừng tỏa ra mùi hương kì lạ, hiếm thấy trên đời. Tiểu hòa thượng rất lấy làm tò mò, bỏ mặc lời căn dặn của lão hòa thượng, liền ôm tảng đá để sang một bên, mở nắp nồi ra. Thì ra trong nồi đang hầm một củ nhân sâm khổng lồ, hương thơm xông vào mũi. Cậu bóc thử một miếng bỏ vào miệng nếm, cảm thấy thơm ngọt lạ kì. Thế là, không còn nghĩ ngợi gì thêm, tiểu hòa thượng liền ăn hết củ nhâm sâm, ngay cả canh cũng uống hết sạch, chẳng còn sót lại giọt nào. Liền sau đó, tiếng bước chân của lão hòa thượng vọng lại cho thấy lão đang vội vội vàng vàng chạy vào trong. Tiểu hòa thượng giật mình, chẳng biết làm sao, liền bỏ chạy, trong phút chốc cảm thấy toàn thân nhẹ nhàng, rồi bay lên không trung mà đi mất. Lão hòa thượng trông thấy cảnh này, biết ngay “cậu bé nhân sâm” đã bị tiểu đồ đệ ăn mất, hối hận vô cùng.
Thì ra, cậu bé yếm đỏ chính là củ nhân sâm đó biến thành. Dưới gốc cây thông già có một đôi nhân sâm. Kể từ sau khi “cậu bé nhân sâm” bị lão hòa thượng đào mất, củ sâm còn lại dưới gốc thông ngày đêm khóc lóc vô cùng thảm thiết.
Thông già nói: “Con ngoan, đừng khóc nữa. Ta sẽ đưa con đi đến vùng Quan Đông, ở đó dân cư thưa thớt, ta có thể chở che cho con mãi mãi”. Nhân sâm không khóc nữa, mà cùng thông già dọn đến chỗ rừng sâu núi thẳm chốn Quan Đông, ổn định cuộc sống trên núi Trường Bạch. Kể từ đó, nhân sâm ở Vân Mộng, Sơn Tây ngày một mất dần, còn nhân sâm trên núi Trường Bạch, vùng Quan Đông càng ngày càng nhiều thêm.
Thế mới thấy, người thiện lương luôn được Thần tiên phù hộ; người trong tâm độc ác, dù có tính toán đến thế nào thì thứ không thuộc về mình mãi cũng không thuộc về mình.
Tiểu Thiện, dịch từ zhengjian.org