Trong thế giới tự nhiên, ve sầu thoát xác là một hiện tượng hiếm gặp, nó ngoạn mục và đầy cảm hứng cho những ai được chứng kiến trực tiếp. Hiện tượng này đã đi vào thế giới văn chương cổ Trung Quốc với ngữ cảnh mang tên “kim thiền thoát xác”.
Ve sầu hay còn gọi là kim thiền, thuộc họ côn trùng có đầu to, hai cánh trong, nhiều vân. Có khoảng 2.500 loài ve sầu trên thế giới, trong vùng ôn đới lẫn nhiệt đới. Ve sầu là các loài sâu bọ được nhiều người biết nhất vì kích thước to lớn hơn, hình dáng đặc biệt có đầu lớn và khả năng tạo âm thanh rỉ rả, inh ỏi, suốt mùa hè. Ở khu vực dãy núi Appalachian, dân Mỹ gọi ve sầu là ruồi khô vì xác ve sau khi lột còn nguyên hình và khô.
Ve sầu không chích, không cắn và vô hại đối với con người. Nó cũng từng là món ăn vị thuốc ở Trung Quốc, Việt Nam và một số nơi.
Khác với các loài côn trùng khác, như dế tạo âm thanh bằng cách cọ xát hai cánh vào nhau, ve sầu đực tạo âm thanh bằng cách rung hai cái “loa” làm bằng màng mỏng, phát triển từ lồng ngực. Những vòng sườn co giãn thật nhanh, làm rung màng mỏng, tạo sóng âm thanh. Bụng ve rỗng nên có thể khuếch đại thành tiếng ve kêu rất to. Ve lắc mình và dùng cánh để tạo nhịp lên xuống cho “bài hát” của mình. Mỗi giống ve có một thứ tiếng, cường độ, cao độ khác nhau, để mời gọi ve sầu cái cùng giống.
Ve cái không tạo được âm thanh nhưng cũng có màng hai bên mình, chỉ dùng để “nghe” ve đực hát và bị dụ dỗ. Ve đực khi không hát, cũng dùng hai cái loa ấy làm “tai” nghe ngóng động tĩnh chung quanh. Một số loài ve có khả năng tạo âm thanh đến 120 dB, tiếng kêu to nhất nhì trong loài côn trùng.
Phần lớn cuộc đời của ve là thời kỳ ấu trùng ở dưới đất với độ sâu khoảng từ 30 cm đến 2,5 m. Các ấu trùng ve hút nhựa rễ cây và có chân trước đào bới rất khỏe.
Khi đến giai đoạn chuyển tiếp cuối để kết thúc thời kỳ ấu trùng, ve đào một đường hầm và chui lên. Sau đó, chúng lột xác lần cuối trên một cái cây gần đó và trở thành ve trưởng thành. Vỏ xác ve sẽ vẫn còn nằm đó và gắn vào vỏ cây.
Giờ thì chúng ta hãy “mục kích” cảnh “kim thiền thoát” xác đầy ngoạn mục này nhé!
Bruce Phan, theo Yan