Zika đang là mối lo của nhiều thai phụ vì nó bị nghi ngờ là nguyên nhân gây ra tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh. Dưới đây là nhưng thông tin bạn nên biết về dịch này để phòng tránh hiệu quả.
Zika là gì, lây nhiễm như thế nào?
Virus Zika, lần đầu tiên xuất hiện ở Uganda vào năm 1947, được lây truyền qua muỗi Aedes aegypti mang bệnh sốt xuất huyết, sốt vàng da, và virus chikungunya. Một con muỗi hút máu người bị nhiễm bệnh, nhận virus sau đó truyền bệnh cho người nó đốt tiếp theo.
Trung tâm kiểm soát và phòng dịch Mỹ (CDC) đã xác nhận Zika còn có thể lây lan qua đường tình dục, thường là sau khi một người đi du lịch tại một nơi đang nổ ra dịch bệnh, nhận virus từ bạn giường rồi về nhà lây cho người xung quanh. Phụ nữ và nam giới đều có thể truyền bệnh cho bạn tình, ngay cả khi họ đã không có triệu chứng bị nhiễm bệnh, CDC cho biết.
Những triệu chứng của Zika
Bệnh có thể bị sốt, phát ban, đau khớp, và đỏ mắt, nhưng hầu hết mọi người không có triệu chứng gì.
“Chỉ có khoảng 1 trong 5 người bị virus sẽ biểu hiện triệu chứng“, Amesh Adalja, phát ngôn viên của hiệp hội bệnh truyền nhiễm cộng đồng Mỹ cho biết. “Phần lớn không có triệu chứng gì cả“.
Zika đã “không bao giờ được xem là một căn bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng cho đến hôm nay“, Adalja nói.
Bệnh do Zika gây ra tương tự các bệnh do muỗi truyền khác, chẳng hạn như sốt xuất huyết, sốt rét, hay virus West Nile. Tất cả có các triệu chứng giống như cúm dao động tùy mức độ nghiêm trọng và có thể kéo dài từ vài ngày đến hơn một tuần.
Điều trị Zika thế nào?
Nó không có cách điều trị, nhưng Adalja cho biết hầu hết những người có triệu chứng phản ứng tốt với các thuốc hạ sốt thông thường. Bệnh sẽ diễn ra và kết thúc theo đúng chu kỳ của nó.
Hiện chưa có vắc-xin, nhưng Viện Y tế Quốc gia công bố vào ngày 3/8 rằng họ đã bắt đầu thử nghiệm một loại vắc xin Zika ở người. Ít nhất 80 người dự kiến sẽ tham gia nghiên cứu mối liên quan giữa Zika và tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh.
Hồi đầu năm 2016, CDC khẳng định Zika gây tật đầu nhỏ ở trẻ sinh ra từ những phụ nữ mang thai bị nhiễm bệnh. Đây là bệnh hiếm gặp khiến đầu của trẻ phát triển chậm, gây tàn phá, tổn thương não đôi khi dẫn đến tử vong, và nó có thể làm sẩy thai hoặc thai chết lưu.
Virus Zika gây tổn thương ở trẻ như thế nào?
Virus này đã gây ra một cuộc hoảng loạn tại Brazil kể từ khi nó xuất hiện lần đầu ở nước này vào tháng 5/2015. Hơn 1.700 trẻ sơ sinh ở quốc gia này đã được sinh ra với tật đầu nhỏ hoặc dị tật bẩm sinh khác liên quan đến Zika. Brazil và một số quốc gia khác đã khuyên phụ nữ nên trì hoãn mang thai trong thời điểm này.
Mặc dù có rất nhiều nguyên nhân gây tật đầu nhỏ ở trẻ, bao gồm nhiễm trùng trong thời kỳ mang thai, các vấn đề di truyền, hoặc do thai phụ tiếp xúc với các chất độc hại trong quá trình mang thai, nhưng CDC cho biết nghiên cứu đã cung cấp đủ bằng chứng để chứng minh rằng Zika là một trong những nguyên nhân đó. Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy rằng, nhiễm trùng trong giai đoạn đầu của thai kỳ, khi các cơ quan của bé đang hình thành, dường như sẽ gây ra hậu quả tồi tệ nhất.
Tính đến ngày 21/7, CDC đã xác nhận hơn 430 phụ nữ mang thai tại Mỹ nhiễm Zika, 13 trẻ sơ sinh tại nước này mắc dị tật bẩm sinh liên quan đến Zika. Trong tháng 5, cơ quan này đã thành lập văn phòng đăng ký tại Mỹ và Puerto Rico để theo dõi phụ nữ mang thai bị nhiễm Zika.
Cơ quan này khuyến cáo rằng, phụ nữ và nam giới, những người sống hoặc đi du lịch tại các khu vực bị nhiễm Zika cần hạn chế quan hệ tình dục và sử dụng các biện pháp bảo vệ.
Vào tháng 1, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố, dị tật bẩm sinh liên quan đến virus Zika là trường hợp khẩn cấp y tế công cộng quốc tế.
WHO thông báo, họ sẽ tập trung nghiên cứu vào mối liên hệ giữa virus Zika và các trường hợp trẻ sơ sinh mắc tật đầu nhỏ do những thai phụ nhiễm bệnh sinh ra.
CDC đã khuyến cáo phụ nữ mang thai nên “xem xét hoãn du lịch” đến hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ đang diễn ra dịch Zika, gồm: American Samoa, Anguilla, Antigua, Barbuda, Argentina, Aruba, Barbados, Belize, Bolivia, Bonaire, Brazil, Cape Verde, Colombia, Costa Rica, Cuba, Dominica, Cộng hòa Dominica, Ecuador, El Salvador, Fiji, Guiana thuộc Pháp, Grenada, Guadeloupe, Guatemala, Guyana, Haiti, Honduras, Jamaica, Kosrae, đảo Marshall, Martinique, Mexico, New Caledonia, Nicaragua, Panama, Papua New Guinea, Paraguay, Peru, Puerto Rico, Saba, Saint Barthelemy, Saint Lucia, Saint Martin / Sint Maarten, Samoa, St Eustatius, St. Vincent và Grenadines, Suriname, Tonga, Trinidad và Tobago, Turks và Caicos, Quần đảo Virgin (Mỹ), Venezuela
“Đặc biệt là trong 3 hoặc 6 tháng đầu thai kỳ, đi đến một khu vực có virus Zika là điều khá nguy hiểm“, tiến sĩ Scott C. Weaver, nói. “Mặc dù không chắc chắn về mối liên hệ giữa Zika và tật đầu nhỏ, nhưng có nhiều khả năng là do Zika, và tôi chắc chắn sẽ không khuyên phụ nữ mang thai đi du lịch tại những nơi mà dịch bệnh vẫn đang diễn ra“.
Phụ nữ đang mang thai và có kế hoạch đi du lịch đến Rio de Janeiro nên nói chuyện với bác sĩ của họ về nguy cơ Zika, và các cặp vợ chồng nên có biện pháp để tránh bị muỗi đốt, CDC cho biết.
Các cặp vợ chồng đang cố gắng có con nên chờ một vài tháng để mang thai nếu một trong hai người đã tiếp xúc với virus, CDC cho biết. Cơ quan này khuyên phụ nữ phải đợi 2 tháng và nam giới phải chờ 6 tháng.
Nên làm gì nếu đang mang thai và đã đi du lịch đến các khu vực này?
Lúc này bạn nên nói chuyện với bác sĩ sản khoa. Họ sẽ kiểm tra sức khỏe của thai nhi, và bạn sẽ được giải thích về các triệu chứng của virus.
Phụ nữ mang thai bị nhiễm Zika nên siêu âm 3-4 tuần/lần để theo dõi sự phát triển của em bé, CDC cho biết.
Zika có thể dẫn đến tình trạng sức khỏe nào?
Trong một số trường hợp hiếm gặp, Zika có liên quan đến hội chứng Guillain-Barre, một bệnh rối loạn có thể gây tê liệt một phần hay hoàn toàn cơ thể, thường bắt đầu ở chân.
Ngoài ra, Zika còn có thể dẫn đến một bệnh rối loạn tự miễn dịch được gọi là viêm não phổ biến cấp tính (ADEM), theo một nghiên cứu được trình bày tại hội nghị của học viện thần kinh học Hoa Kỳ.
Một nghiên cứu hồi tháng 4 tập trung vào 6 người tìm kiếm sự giúp đỡ tại một bệnh viện ở Recife, Brazil. Thử nghiệm cho thấy rằng tất cả 6 người này đã nhiễm Zika, 4 người phát triển thành hội chứng Guillain-Barre và 2 người đang tiến triển thành ADEM.
Vào tháng 3, các bác sĩ đã báo cáo trường hợp phù não đầu tiên liên quan đến Zika, ở một người đàn ông 81 tuổi, người trở về sau chuyến hành trình ở Nam Thái Bình Dương. Người này phát sốt và rơi vào tình trạng hôn mê. Ông được chẩn đoán bị viêm màng não. Virus Zika đã được tìm thấy trong dịch tủy của ông. Cụ ông này hồi phục sau 38 ngày trong bệnh viện.
Vào ngày 29/4, CDC công bố ca tử vong đấu tiên liên quan đến Zika tại Puerto Rico, một người đàn ông 70 tuổi đã thiệt mạng hồi tháng 2 do giảm tiểu cầu nặng, dẫn đến xuất huyết nội tạng .
Các biện pháp phòng tránh?
Những ai có kế hoạch đi du lịch trong khu vực bị ảnh hưởng, ngay cả những người không biết mình có nhiễm Zika hay không, để tránh muỗi đốt bạn nên sử dụng kem chống muổi cả ngày. Ngoài ra, cần mặc áo sơ mi dài tay và quần dài ở mọi nơi. Muỗi truyền Zika thường hoạt động tích cực vào ban ngày và có thể tìm thấy trong nhà bạn. “Bạn cần phải tự bảo vệ mình cả ngày dài“, Weaver nói.
Tuy nhiên, Weaver khuyên những người đã đi du lịch đến các vùng bị ảnh hưởng cần phải cực kỳ cảnh giác khi họ trở về nhà, đặc biệt là trong 10 ngày đầu tiên.
Hoàng An, theo WebMD