Tranh in khuôn gỗ mừng Năm mới (mộc bản niên họa) trong nghệ thuật dân gian Trung Hoa từng là hình thức chủ yếu để trang trí ở các hộ gia đình trên khắp đất nước này.
Mặc dù những bức tranh in nghệ thuật này xuất hiện nhiều nhất vào dịp đầu năm mới, chúng ta vẫn có thể bắt gặp chúng treo trên cửa ra vào, nhà bếp và bất kì nơi nào khác trong nhà quanh năm.
Tranh in khuôn gỗ họa các hình ảnh biểu trưng cho sự bình an, may mắn, xã hội, lịch sử và các đối tượng khác. Cho đến tận ngày nay, tranh in khuôn gỗ truyền thống Năm mới vẫn được các hộ gia đình Trung Hoa ưa chuộng, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên đán.
Có bốn thành phố trở thành nguồn cung cấp chính, và giữ vai trò phổ biến loại hình thức nghệ thuật đặc sắc này qua nhiều thế hệ. Mỗi thành phố truyền tải những nét đặc trưng riêng vào sản phẩm, mỗi năm họ cho ra đời hàng chục ngàn bản in vào dịp năm mới.
1. Làng Dương Gia Phụ, thành phố Duy Phường, tỉnh Sơn Đông
Làng văn hóa dân gian Dương Gia Phụ, thành phố Duy Phường, nổi lên như một nơi cung cấp tranh in khuôn gỗ Năm mới hàng đầu từ thời nhà Minh (1368 – 1644) và nở rộ vào triều nhà Thanh (1644 – 1912). Thời cực thịnh, hàng trăm cửa hàng ở Dương Gia Phụ đều bán tranh in, với hàng ngàn phong cách thiết kế in ấn, trên hàng chục ngàn khuôn gỗ.
Một trong những cửa hàng nghệ thuật lớn nhất có lúc nhập hơn 300 khuôn gỗ cùng lúc và bán được hơn một triệu bản tranh in hàng năm. Những bản tranh in miêu tả đa dạng các chủ đề thường ngày kết hợp với trí tưởng tượng, được thể hiện qua các màu sắc nguyên thủy cùng đường nét và hình dạng đơn giản.
2. Thị trấn Dương Liễu Thanh, thành phố Thiên Tân
Cuối triều Nguyên đầu triều Minh, thị trấn Dương Liễu Thanh thu hút rất nhiều chuyên gia chạm khắc gỗ từ các khu vực khác khi họ đi qua nơi đây bán tranh in Năm mới. Những bản tranh in được nhiều người địa phương học theo.
Dương Liễu Thanh tiếp tục phát triển như một trung tâm tranh in khuôn gỗ, sau khi chính sách cải tạo kênh Đại Vận Hà được thi hành vào triều Minh. Những thuận lợi khi lưu thông trên con kênh mới tạo điều kiện tốt hơn trong việc tiếp cận với các chất màu chất lượng cao và giấy mịn hơn.
3. Đào Hoa Ụ, Thành phố Tô Châu, Giang Tô
Tranh in khuôn gỗ Đào Hoa Ụ phát triển từ triều Tống. Những bản tranh in dần trở thành một nghệ thuật dân gian trong triều Minh và đạt đỉnh cao vào đầu triều Thanh. Các tác phẩm nơi đây đại diện cho phong cách tranh khắc Năm mới miền Nam.
4. Thành phố Miên Trúc, tỉnh Tứ Xuyên
Tranh in Năm mới phong cách Miên Trúc bắt nguồn từ triều đại Bắc Tống, và đạt đỉnh cao vào triều Minh – Thanh. Trong suốt thời kỳ đầu triều Thanh, Miên Trúc có hơn 300 xưởng vẽ, và hơn 1.000 nghệ sĩ, sản xuất hơn 12 triệu bản khuôn in.
Vì Miên Trúc nằm dọc theo biên giới phía Tây, lưu thông khó khăn, nên vậy tranh in không phổ biến ra ngoài. Các tác phẩm ở Miên Trúc bảo tồn hơi hướng dân gian với nét khắc cứng cáp, gồ ghề.
Dù ngày càng trở nên hiếm hoi, nhưng những hiểu biết về loại hình nghệ thuật dân gian này, cũng góp phần hoàn thiện hơn bức tranh về cuộc sống xã hội truyền thống và các giá trị văn hóa của Trung Hoa cổ đại.
An Nhiên – Theo Visiontime