“Người không vì mình, trời tru đất diệt” câu này đa số mọi người đã nghe nhiều, dùng nhiều nhưng người hiểu được nội hàm chân chính của nó thì chẳng có mấy ai.
Câu nói này có nguồn gốc từ Phật giáo. Trong cuốn ‘Phật thuyết thập thiện nghiệp’ ở tập 24 có ghi: “Nhân sinh vi kỷ, thiên kinh địa nghĩa, nhân bất vi kỷ, thiên tru địa diệt.”
Chữ “Vi” ( 為) trong câu trên có 2 cách đọc và cũng có hai ý nghĩa khác nhau, một nghĩa là “tu dưỡng”, còn một nghĩa khác là “do, vì”. Vậy nên hàm nghĩa chân chính của câu này chính là “Một người mà không mà tu dưỡng bản thân thì ắt sẽ không thể có được chỗ đứng trong trời đất”.
Câu nói này vốn bắt nguồn từ Phật giáo nên sẽ mang theo nội hàm của Phật gia. Nhưng con người ngày nay đa phần đều hiểu sai ý tứ này, họ cho rằng: “Người mà sống không nghĩ đến lợi ích của bản thân mình thì trời tru đất diệt”. Vậy nên họ luôn không ngừng suy tính thiệt hơn về bản thân, tranh đấu hơn thua, chỉ vì chút lợi ích nhỏ nhoi mà người thân không nhận, việc ác nào cũng dám làm, thủ đoạn nào cũng không từ…
Trong Phật gia giảng: Không sát sinh, không đạo tặc, không loạn ngữ, không ác miệng, không tham dục tà dâm, không làm ác – như vậy mới là “vì mình” chân chính.
Gieo nhân nào gặp quả ấy, đây là Thiên lý. vậy nên không tạo nhân ác cho mình mới là sống vì mình. “Người không vì mình trời tru đất diệt” cũng chính là một vòng tuần hoàn nhân quả không hồi kết, không ngừng lập đi lập lại.
Nếu chiểu theo quan điểm này thì người sống vì mình chính là người xem thường danh lợi, coi nhẹ công danh, hành thiện tích đức, luôn suy nghĩ cho người khác. Nhưng hiện nay nhiều người lại hiểu ý này theo hướng tiêu cực, đặc biệt là trong giới thương nhân ngày nay, họ chỉ vì một chút lợi nhỏ mà làm hàng độc, hàng gian. Cái gì có thể đem đến lợi nhuận thì đều kinh doanh, chứ không màng đến việc nó có gây hại cho người khác hay không. Họ cho rằng đó là “vì mình” nhưng trái lại họ đang hại chính bản thân mình mà không tự biết.
Trong cuốn ‘Tả Truyện’ có câu: “Thái thượng hữu lập đức, kỳ thứ hữu lập công, kỳ thứ hữu lập ngôn, tuy cửu bất phế, thử chi vị bất hủ”, tạm dịch: cao nhất là kiến lập đức, tiếp đến là lập công, sau nữa là lập ngôn, lập ngôn lâu đời không phế bỏ, thì gọi là bất hủ. Như thế chúng ta có thể thấy rằng “lập đức” đối với các bậc hiền nhân xưa là việc quan trọng nhất, tiếp đến mới là lập công trạng, sau cùng mới là lập ngôn tạo danh tiếng lưu lại cho muôn đời sau.
Trong việc giao thương buôn bán hay kết giao bạn bè thì người xưa luôn đặt tiêu chuẩn đạo đức lên hàng đầu. Trước tiên phải xem nhân phẩm của đối phương như thế nào rồi sau mới tính đến các yếu tố khác. Bởi vì một người không có nhân phẩm thì chẳng thể lập thân, lập nghiệp.
Một người có tu dưỡng thì phải biết lấy Nhân, Tín, Lễ, Nghĩa mà ước thúc bản thân, dây mới là cách sống “vì mình” đúng đắn nhất. Bởi khi một người có đủ đầy nhân phẩm ắt cũng sẽ có hạnh phúc viên mãn.
Theo Sohu
