Thiếu phụ thấy thư sinh Hoàng Hoè Sâm diện mạo anh tuấn, vô cùng yêu thích, để lấy lòng đã tặng cam cho ông, nhưng đều bị khước từ, thiếu phụ bị bẽ mặt, nghiến răng nghiến lợi nói: “Quỷ vô tình! Quỷ vô tình!”. Vì giữ được tâm ngay chính, ông đã nhận được phúc báo bất ngờ.
Hoàng Hoè Sâm, tuần phủ vùng Quảng Tây thời Thanh, tự là Tác Loan, hiệu Thực Đình. Là người trấn Hoàng Lương, Hương Sơn (huyện Đấu Môn ngày nay). Hoàng Hoè Sâm xuất thân từ gia đình học thức, từ nhỏ đã thông minh lanh lợi, sau này lớn lên vì nhà nghèo nên đã lấy việc dạy học làm mưu sinh.
>>> Chàng thư sinh từ chối “leo tường”, cuối cùng đã thi đỗ trạng nguyên
Tháng 6 năm Hàm Phong thứ 11, có một người ở trường học trong huyện đi xem bói, hỏi rằng sắp tổ chức thi hương, ai sẽ trúng tuyển. Quẻ bói nói rằng: “Kẻ sĩ biết phân biệt trái phải giữ gìn trinh tiết cho nữ nhân, tâm tính chính trực hợp lòng thần linh, Hương Sơn “Quỷ vô tình” trúng cử, tiếng đồn lời bàn vang vọng đến Bạch Ngọc kinh”. Quẻ bói này lan truyền khắp xa gần, không ai hiểu được ý nghĩa thực sự. (Bạch Ngọc Kinh trong đạo giáo chỉ nơi cư trú của Thiên Đế).
Thư đồng của Hoàng Hòe Sâm sau khi nghe được, càng khẳng định rằng Hoàng Hòe Sâm nhất định sẽ đỗ kì thi.
–***–
Có một thiếu phụ sống ở cạnh nơi dạy học của Hoàng Hòe Sâm, cô nhìn thấy dáng vẻ thanh niên tuấn tú của ông, vô cùng yêu mến. Cô ngầm hỏi thư đồng của Hoàng Hòe Sâm, ông thích ăn gì, thư đồng trả lời là cam.
Ngày hôm sau, thiếu phụ mua cam nhờ thư đồng mang về cho Hòe Sâm. Ông lấy lí do vô duyên vô cớ không nhận cam, thiếu phụ tự mình mang cam tới biếu, Hoàng Hòe Sâm lại từ chối, thiếu phụ bèn gọt cam, sau khi trình bày đẹp đẽ lại lần thứ ba nhờ thư đồng mang về.
Hoàng Hòe Sâm bảo thư đồng đến nhà thiếu phụ nói với cô ta: “Điều quan trọng nhất của nữ nhân là trinh tiết, còn quan trọng nhất của thư sinh là liêm khiết. Cô và chủ nhân nhà ta không thân không thích, tại sao nhiều lần tặng đồ như vậy? Chắc hẳn cô không có ý tốt, chủ nhân nhà ta cũng không phải hạng người vô lại, nếu như cô còn đến, chúng ta sẽ đóng cửa không tiếp đón”.
Thiếu phụ vừa ngại ngùng vừa xấu hổ, nhăn mặt lại, nghiến răng nghiến lợi nói: “Quỷ vô tình! Quỷ vô tình!”. Sau đó không mang cam đến nữa. Cô ta cảm nhận được sự nghiêm túc chính trực của Hoang Hoè Sâm, từ đó thay đổi hành thiện.
Năm đó, Hoàng Hòe Sâm tham dự kì thi hương, ý tứ văn thơ sắc bén, sau khi công bố kết quả thì đỗ cử nhân; năm tiếp theo thì đỗ tiến sĩ, trong kì thi đình được chọn vào Hàn Lâm viện. Tuy rằng ba chữ ‘Quỷ vô tình’ chỉ là lời oán trách thầm của thiếu phụ, nhưng trời đất quỷ thần đều đã nghe thấy.
Hoàng Hòe Sâm sau khi đỗ Tiến sĩ, nhậm chức Thứ cát sĩ Hàn Lâm, ở Quốc Sử quản Hàn Lâm viện biên soạn lịch sử triều Thanh. Sau đó nhậm chức Sơn Đông Đạo ngự sử, Vân Nam Đạo hình khoa cấp sự sử. Năm Thanh Quang Tự đầu tiên nhậm chức Cấp sự trung lang, năm tiếp được chọn nhậm chức Trực lệ đại thuận quảng đạo. Do mẹ mất nên về quê để tang, sau khi để tang xong quay lại, trước sau lần lượt nhậm chức Tứ Xuyên Xuyên bắc đạo, Vân Nam Di đông đạo, Quế Châu Án sát sử, Hộ lý tuần phủ, Quảng Tây Bố chính sử, Hộ lý tuần phủ Quảng Tây. Sau đó được thăng lên làm Tuần phủ Vân Nam, không lâu sau thì được điều nhậm chức Tuần phủ Quảng Tây.
Năm Quang Tự thứ 27, Hoàng Hòe Sâm do đã 72 tuổi nên từ quan về quê, đến tháng giêng năm tiếp theo thì bệnh nặng qua đời. Trong 40 năm sự nghiệp làm quan, Hoàng Hòe Sâm nổi tiếng là người cương trực liêm khiết. Ông dám nói thẳng để can gián, từng nhiều lần dâng sớ lên triều đình, đưa ra những ý kiến về việc gì nên phát huy việc gì nên loại bỏ, vạch trần những vị quan lấy việc công làm lợi cá nhân, nhận được sự coi trọng của triều đình. Đồng thời, ông cũng quan tâm đến sự khổ cực của người dân, tại quê nhà ông làm rất nhiều việc thiện, ai nấy đều ngợi khen.
Hoàng Hoè Sâm xuất thân từ gia đình có học, dưới ảnh hưởng của gia đình, lúc khổ sở ông luôn giữ tấm lòng chính nghĩa tránh xa tà ác, lúc làm quan thì gạn đục khơi trong, tạo phúc cho muôn dân. Hoàng Hoè Sâm sinh được 8 người con trai và 5 người con gái, hậu thế của ông ai cũng đều phát đạt, đây chẳng phải do đức hạnh của ông mang lại sao?
(Trích từ “Hiếu dâm quả báo lục”)
>>> Thân người khó được: Ba lần đầu thai của chàng thư sinh có bàn tay kỳ lạ
>>> Lỡ hẹn với ông lão bán bánh, chàng thư sinh để vụt mất tiên duyên
Tuệ Tâm, theo SOH