Theo quan niệm của người xưa thì hồ ly tinh là cách gọi những con cáo sống lâu năm, tự tu luyện, hoặc có cao nhân chỉ điểm mà hấp thu tinh hoa trời đất để thành tinh. Đặc điểm nổi bật của chúng là có thể hóa thành dạng người và thường là những cô gái đẹp.
Trong phim ảnh hiện đại, người phụ nữ quyến rũ đàn ông đã có vợ thường bị mắng là “hồ ly tinh”. Lại nói, truyền thuyết về “hồ ly tinh” đã có từ lâu trong lịch sử, trong tiểu thuyết kỳ quái “Huyền Trung Ký” thời Đông Tấn có nhắc đến: “Hồ ly 50 tuổi, có thể biến thành đàn bà, trăm tuổi biến thành mỹ nữ, thành phù thủy, có thể biết chuyện ngàn dặm bên ngoài. Giỏi thuật quyến rũ, khiến người mê hoặc hoặc mất trí”. Hồ ly tinh không chỉ có thể sống lâu, còn có thể mê hoặc người khác, thật không thể tưởng tượng nổi”.
Trong “Liêu Trai” có không ít chuyện về hồ ly tinh, mà trong “Duyệt Vi Thảo Đường Bút Ký” Kỷ Hiểu Lam cũng có ghi lại việc hồ ly tinh mê hoặc người, ai đọc cũng cảm khái thật kỳ lạ, câu chuyện đại khái thế này:
Thư sinh gặp phải mỹ nữ
Một người tên là Khương Thận Tư kể cho Kỷ Hiểu Lam nghe một câu chuyện về hồ ly, ông kể, mùa hè năm Càn Long thứ 24, có một thư sinh ở Giang Nam đến kinh thành dự thi, bởi vì ngại nhà trọ nhỏ hẹp ẩm ướt, nên đã thuê một phòng trong nội viện của một gia đình ở ngoài Tây Trực Môn, ở đó đọc sách.
Một buổi chiều nọ, thư sinh ngẫu hứng tản bộ hóng mát dưới tán cây trong nội viện, bỗng nhiên gặp được một thiếu nữ. Thiếu nữ này ước chừng mười lăm, mười sáu tuổi, làn da trắng nõn. Thư sinh bước đến chọc ghẹo nàng, nàng không trả lời, cũng không tỏ ý giận dỗi, chỉ đi ra chỗ khác.
Khoảng nửa đêm, thư sinh tỉnh giấc, nghe thấy giống như ngoài cửa phòng có tiếng động. Anh ta nghi ngờ có ăn trộm, liền đứng dậy gọi tiểu đồng, nhưng lại không có ai lên tiếng. Anh đành tự mình đi tới bên cạnh cửa, hé ra nhìn xem, thì ra là cô gái gặp được hồi chiều.
Thư sinh biết là nàng tới tìm, liền nhanh mở cửa, vội ôm nàng vào lòng. Cô gái nói: “Thiếp là con gái của một người trông mộ, gia cảnh rất nghèo, cha mẹ bảo thủ lại còn ngu dốt, thiếp rất sợ bọn họ sẽ gả mình cho một gia đình làm nông.
Vừa rồi đoán bừa là đã lọt được vào mắt xanh của ngài, thiếp thật sự không khống chế được tình cảm của mình, bèn lén vượt tường đến đây. Ngài là người phú quý, hẳn là đã cưới vợ thành gia. Nếu như ngài có thể kiếm một trăm lượng bạc đưa cho cha mẹ thiếp, thiếp tình nguyện làm vợ lẽ của ngài, quyết không hối hận. Cha mẹ thiếp đều rất tham tiền, nhất định sẽ đồng ý chuyện này”.
Thư sinh liền đồng ý, vì vậy hai người đã thân mật với nhau, tình ý triền miên, mãi đến lúc gà gáy, thiếu nữ mới trở về. Từ đó trở đi, cô gái này mỗi đêm lại đến, mỗi lần gặp gỡ, nàng đều tỏ ra lẳng lơ phóng túng, yêu mị dâm đãng. Thư sinh rất vui thích, cho là Vu Sơn thần nữ, Lạc Thủy Mật phi cũng chỉ như thế này.
Mỹ nữ hiện hình là yêu hồ
Một đêm nọ, thiếu nữ đến hơi trễ một chút, thư sinh dò theo ánh trăng, đi đến phần mộ trong hậu viện chờ thật lâu, chợt thấy nàng từ trên ngọn cây nhanh nhẹn nhảy xuống. Thư sinh đột nhiên tỉnh ngộ, hỏi: “Nàng là hồ nữ sao?”.
Thiếu nữ cũng không giấu diếm, cười trả lời: “Lúc trước, thiếp sợ chàng sẽ sợ hãi, cho nên nghĩ ra câu chuyện đó lừa dối chàng, đến giờ thiếp và chàng có thể nói tình sâu ý nặng, cho chàng biết sự thật cũng không sao. Sau này, chàng bôn ba khắp nơi, có thiếp ẩn hình đi theo hầu hạ, không nhọc chàng phải chuẩn bị xe ngựa, tìm kiếm chỗ ở, mua sắm quần áo thực phẩm. Ban ngày có thể chui vào tay áo chàng, ban đêm ra ngủ cùng chàng, như vậy chẳng phải hơn ngàn vàng mua một tiếng cười sao?”.
Chuyện này thư sinh suy nghĩ một hồi, cảm thấy như vậy cũng rất tốt. Từ đó về sau, hồ nữ đều ngày đêm đều trốn trong thư phòng, không cần đợi đến đêm mới tới nữa.
Hồ nữ dâm loạn bị thư sinh giết chết
Mỗi tối lúc lên đèn, hồ nữ đều ra ngoài một lần, nửa đêm mới trở về. Có khi tóc mai tán loại, trâm cài nghiêng lệch. Thư sinh nghi ngờ nàng có người yêu khác, nhưng không có bằng chứng, nhất thời không có cách nào để chất vấn. Không lâu sau, hồ nữ và thư đồng làm loạn, bị hai người hầu phát hiện, nàng lại cùng hai người hầu làm bậy, đầu bếp cũng biết việc này, sau đó nàng cũng quan hệ với đầu bếp.
Có một hôm, giữa ban ngày, nàng cùng với thư đồng trốn ở trong chăn. Thư sinh tức giận quá, bèn đứng núp ở một góc, lợi dụng cơ hội bóp chết nàng ta. Hồ nữ sau khi chết hiện nguyên hình hồ ly, bị thư sinh chôn ngoài tường viện.
Phụ thân của hồ nữ đến nói chuyện
Nửa tháng sau, có một ông lão đến chỗ của thư sinh, nói với anh ta: “Con gái ta nương nhờ ở chỗ ngài, là cơ thiếp của ngài, ngài tại sao lại giết chết nó?”. Thư sinh tức giận nói: “Ông biết rõ con gái mình là thiếp của ta, vậy thì nói luôn. Nếu hai người đàn ông cùng tranh giành một phụ nữ, nếu như có sát hại nhau thì gọi là đánh ghen, theo luật phải đền tội.
Con gái của ông đã làm thiếp của ta, ta biết rõ nàng không phải con người nhưng cũng không ghét bỏ nàng, như vậy, chúng ta coi như là xác định danh phận vợ chồng. Nhưng nàng lại cùng người khác dâm loạn, lại là thông dâm với người hầu của ta, ta với tư cách người chồng, theo lệ phải ra mặt bắt gian, bây giờ giết nàng thì có tội gì?”.
Ông lão nói: “Vậy vì sao không giết người hầu?”. Thư sinh nói: “Con gái ông sau khi chết hiện dáng vẻ hồ ly, còn những người kia thì đều là người. Nếu như ta giết hết bốn người bọn họ, rồi lại chỉ đưa ra một cái xác hồ ly làm bằng chứng, nếu ông là quan tòa thì có thể định án được sao?”.
Ông lão nghe xong lời này, cúi đầu trầm tư hồi lâu, dùng tay vỗ đầu gối nói: “Ngài đây là tự tìm đường chết! Ta thật không nghĩ ngài sẽ rơi vào kết cục thế này”. Dứt lời, chỉnh lại quần áo rồi bỏ đi.
Sau đó, thư sinh chuyển chỗ ở đến Chuẩn Đề Am, làm hàng xóm với Khương Thận Tư. Thư đồng kia cùng người thân của hồ nữ hận anh ta quá tàn nhẫn, đem toàn bộ câu chuyện kể lại cho Thận Tư, cho nên, ông ta biết mọi chuyện rất tường tận.
Kết cục này của hồ ly tinh nhất định khiến nhiều người cảm thấy bất bình. Hồ nữ dâm loạn là sai trước, nhưng thư sinh giết người cũng là sai. Cho dù không rõ chuyện thật hay giả, có lẽ Kỷ Hiểu Lam kể lại chuyện này có ngụ ý nói cho đàn ông trong thiên hạ biết, một số hồ ly trời sinh dâm loạn, nếu không thì đã không tùy tiện yêu đương, tự mình tìm đến nam nhân, thường sớm cũng sẽ dan díu với kẻ khác.
Mặt khác cũng nhắc nhở phụ nữ, lựa chọn đối tượng tốt và đừng vượt quá khuôn phép, nếu không sẽ làm cho người đàn ông ghen tuông dẫn tới giết người. Nhiều vụ giết người vì tình trong xã hội ngày nay cũng đa phần vì tranh giành nhân tình mà ra. Trong cuộc sống hàng ngày nếu bắt gặp tình huống này thì hãy nhớ đến tên một nhân vật trong câu chuyện này của Kỷ Hiểu Lam, “Thận Tư” (suy nghĩ cẩn thận)! Phải suy xét thận trọng, cân nhắc hậu quả!
Tuệ Tâm, theo Secret China