Trung Hoa từng là 1 đất nước lễ nghĩa và hưng thịnh. Lịch sử 5.000 năm văn hóa Thần truyền, với những thành tựu khoa học, kĩ thuật cũng như văn hóa vĩ đại, khiến cả thế giới trầm trồ ngưỡng mộ. Trải qua nhiều triều đại khác nhau, mỗi thời kỳ đều lưu lại cho thế giới những đặc sắc về văn hóa riêng biệt.
Trong bài, tác giả xin được gọi là Trung Hoa thay vì Trung Quốc, bởi lẽ so với 1 đất nước lễ nghĩa và phát triển khi xưa, Trung Quốc ngày nay, sau Cách mạng văn hóa do chính quyền phát động, toàn bộ giá trị văn hóa truyền thống đều đã bị phá hủy theo yêu cầu của Đảng cộng sản. Ngoài bộ phận cộng đồng người Hoa sống ở nước ngoài, và Đài Loan, người Trung Quốc Đại lục ngày nay đã không còn giữ gìn được những giá trị truyền thống, cùng văn hóa huy hoàng khi xưa.
Lịch sử 5.000 năm khó mà nói hết trong vài câu chữ, sau đây chúng tôi xin giới thiệu sơ lược về 8 triều đại được cho là huy hoàng nhất lịch sử Trung Hoa.
1. Nhà Hạ (2070 TCN – 1600 TCN): Nhà Hạ là triều đại phong kiến đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa. Triều đại này được thiết lập bởi vị vua huyền thoại Hạ Vũ ( Đại Vũ), trải qua hơn 500 năm trị vì đất nước với hơn 17 đời vua.
Nhà Hạ là triều đại đầu tiên biết đến tưới tiêu đồng ruộng, có đồng đúc và một lực lượng quân đội hùng hậu.
2. Nhà Thương (1600 TCN – 1046 TCN): Đây là triều đại đầu tiên được ghi lại thành văn trong sử sách các triều đại Trung Hoa. Kinh đô của nhà Thương thuộc An Dương ở tỉnh Hà Nam ngày nay. Hai đóng góp lớn lao của triều đại này là phát triển hệ thống chữ viết trên vỏ sò (chữ Giáp cốt) và kĩ thuật luyện kim đồ đồng văn (đồng xanh). Đồng thời khảo cổ học Trung Hoa cũng chứng minh vào thời nhà Thương nền văn minh Trung Hoa phát triển đến trình độ tương đối cao.
3. Nhà Chu (1046 TCN – 256 TCN): Nhà Chu tồn tại lâu đời hơn bất cứ triều đại nào trong lịch sử Trung Hoa ( hơn 1.000 năm).
Trong sản xuất nông nghiệp, xuất hiện các nông cụ làm bằng sắt, từng bước phổ biến dùng trâu kéo cày, phát triển sự nghiệp thủy nông, sản lượng cây trồng được nâng cao. Người dân đã dùng tiền đúc. Ngoài ra, Đạo Khổng và đạo Lão đã xuất hiện trong triều đại này.
4. Nhà Tần (221 – 207 TCN): Năm 221, Tần Thủy Hoàng trở thành vị vua đánh dấu khởi đầu của đế quốc Trung Hoa. Trải qua hơn 2.000 năm nô lệ, nhà Tần là triều đại phong kiến tập quyền trung ương thống nhất đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa. Chế độ quân huyện do nhà Tần sáng lập đã trở thành định chế trong lịch sử Trung Hoa. Đặc biệt, nhà Tần thống nhất chữ viết (vì trước nhà Tần mỗi nước nhỏ có một chữ riêng khiến khó khăn trong việc trao đổi văn hóa).
Ngoài ra, nhà Tần còn thống nhất dụng cụ đo lường trong cả nước về thước đo, dung tích, trọng lượng ( cũng giống như văn tự mỗi nước có một hệ thống riêng gây trở ngại nghiêm trọng cho sự phát triển kinh tế). Bên cạnh đó nhà Tần còn thống nhất đồng tiền và pháp luật, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế quốc gia, cũng như để tăng cường sức mạnh địa vị của chính quyền trung ương. Mặc dù, triều đại chỉ tồn tại 15 năm nhưng ảnh hưởng rất lớn đến các triều đại sau của Trung Hoa.
5. Nhà Hán (202 TCN – 220): Triều Hán là triều đại vĩ đại, hoàng kim trong lịch sử Trung Hoa, trải dài hơn 4.000 năm. Chính sách “cùng nghỉ với dân” được nhiều vị vua trong triều đại này thực thi giúp cho nhân dân an cư lạc nghiệp, đất nước ổn định chính trị. Cùng với nền kinh tế ổn định, nhà Hán có ngành thủ công, thương nghiệp, văn nhân nghệ thuật cũng như khoa học tự nhiên phát triển vượt bậc.
Điển hình là Trương Hoành đã chế tạo ra các thiết bị khoa học như “Hồn thiên nghi” “Địa động nghi”… Đồng thời, kĩ thuật làm giấy của người Hán trở thành một trong bốn phát minh còn đến ngày nay. Đặc biệt, hệ tư tưởng Nho giáo đã trở thành phương lược trị nước, được nhiều triều đại sau tuân thủ và còn ảnh hưởng đến ngày nay.
6. Nhà Đường (618 – 907): Nhà Đường là một trong những đế quốc hùng mạnh trong lịch sử Trung Hoa. Dưới sự trị vì của các vua Đường, kinh tế, chính trị, văn hóa và quân sự đều đạt đến trình độ cao không triều đại nào sánh được.
Ví dụ, về lãnh thổ, ở giai đoạn cực thịnh nhà Đường có lãnh thổ rộng gấp đôi nhà Hán. Về thơ ca, nhà Đường có nền thơ ca huy hoàng chói lọi điển hình Lý Bạch, Đỗ Phủ.
Về kinh tế, thương nghiệp có nhiều khu thành thị thuộc loại lớn trên thế giới buôn bán lớn sầm uất như: Tô Châu, Thành An, Dương Châu.
7. Nhà Minh (1368 – 1644 ): Đây là một trong những triều đại ổn định nhất trong lịch sử các triều đại Trung Hoa. Triều Minh nổi tiếng với hoạn quan Trịnh Hòa (thái giám dưới triều vua thứ năm nhà Minh )- người đã chỉ huy các chuyến thám hiểm được gọi chung là các chuyến đi của “Thái giám Tam Bảo hạ Tây dương” (tới Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương) từ năm 1405 – 1433. Dưới triều đại nhà Minh, nền văn chương đạt được nhiều thành tựu to lớn, tiêu biểu là cuốn tiểu thuyết nổi tiếng“Tây Du Ký”.
8. Nhà Thanh (1644 – 1912): Nhà Thanh là triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Hoa, trị vì đất nước từ năm 1644 -1912. Nắm quyền cai trị đất nước trong gần 3 thế kỉ, nhà Thanh giành được thành tựu to lớn về văn hóa. Ví dụ, nhiều nhà tư tưởng kiệt xuất được sản sinh như Cố Viêm Vũ, Đới Chấn…cũng như các nhà văn học nghệ thuật như Tào Tuyết Cần, Ngô Kính Tử, Thạch Đào.
Về mặt sử học, triều đại này cũng thu được thành quả rực rỡ với sự xuất hiện của nhiều nhà khảo cứu lịch sử biên soạn nhiều bộ sách lớn như “Tứ Khố Toàn Thư”, “Cổ kim đồ thư tập thành”…Lĩnh vực khoa học – kỹ thuật cũng phát triển rực rỡ, trong đó nổi bật nhất là thành tựu kiến trúc.
Tổng hợp