Từ trước tới nay, khả năng hiểu được tâm trạng của đồng loại được cho là chỉ có ở con người. Thế nhưng, vào tuần vừa rồi, một công bố khoa học của các nhà nghiên cứu Nhật Bản đã chỉ ra: Tinh tinh cũng có khả năng hiểu được suy nghĩ và tâm trạng của đồng loại như con người.
Có thể hiểu đơn giản, đây là khả năng xem xét mục tiêu và chia sẻ quan điểm với người khác. Từ trước đến nay, nó được coi là trung tâm của “lí thuyết tâm”. Lí thuyết này cho rằng chỉ có con người mới có khả năng trên và đó chính là động cơ phát triển của một xã hội loài người cực kì phức tạp, giúp con người có thể hiểu và hợp tác với nhau một cách tự nguyện.
Với việc nghiên cứu về lí thuyết ấy, nhà linh trưởng học Shinya Yamamoto tại Đại học Kyoto ở Nhật Bản đã tiến hành một số thí nghiệm trên tinh tinh để xem loài họ hàng gần nhất với con người liệu có tồn tại lí thuyết trên không. Kết quả thật đáng bất ngờ cho chính ông và cả giới khoa học.
Thí nghiệm ấy có thể diễn tả như sau: Các nhà khoa học tiến hành với 5 con tinh tinh. Họ cho chúng vào phòng cùng một khay trên có 7 đồ vật gồm một cây gậy, ống hút, ống to, một sợi dây thừng, một sợi dây chuyền, một thắt lưng và một chiếc bàn chải. Họ cho mỗi con cầm một vật dụng và bắt đầu thí nghiệm. Nhiệm vụ của các con tinh tinh là lấy được một chai nước ngoài tầm với và uống nước trái cây trong chai thông qua một cái lỗ nhỏ và đây cũng là phần thưởng dành cho chúng. Với nhiệm vụ này, bắt buộc các con tinh tinh phải cùng kết hợp với nhau mới có thể hoàn thành được, cộng thêm việc các con tinh tinh được tiến hành thí nghiệm là các cặp mẹ – con, điều này càng kích thích khả năng giúp đỡ lẫn nhau của chúng.
Thật đáng kinh ngạc, khoảng 80-100% thời gian các cặp mẹ con đã hiểu nhu cầu và giúp đỡ lẫn nhau. Điều này chứng tỏ khả năng “lí thuyết tâm” có ở tinh tinh là rất lớn. Pan, một chú tinh tinh mẹ được thí nghiệm, đã cho thấy điều mà từ trước tới nay không ai ngờ: cứ mỗi lần tiến hành, cô lại bỏ đồ vật mình cầm là chiếc bàn chải và tìm tới đồ vật mà con đẻ cô cần thiết để hoàn thành.
Theo Yamamoto, “lí thuyết tâm” tồn tại ở loài tinh tinh, song có phần khác nhiều so với ở người. Bằng chứng cho thấy, tinh tinh sau khi lấy được nước trái cây trong chai không bao giờ chia sẻ cho con tinh tinh đã giúp đỡ nó. Thế nhưng lại chả có chuyện gì xảy ra. Tinh tinh hiểu đồng loại và chỉ giúp đỡ nhau một cách đơn thuần, không hề tranh giành và đòi quyền lợi theo quy luật của riêng chúng, không giống với con người. Một đặc điểm rất đáng yêu, phải không nào?
Kết quả nghiên cứu được Yamamoto công bố hôm 6/2 vừa rồi trên mạng ở kỉ yếu của Viện hàn lâm khoa học quốc gia Nhật Bản. Cũng theo ông, tới đây, ông cùng đồng nghiệp sẽ tiến hành nghiên cứu trên một số loài động vật khác nữa với mục tiêu khám phá và hiểu sâu sắc hơn tiến trình phát triển của các loài động vật.