Trong quá khứ, có một nhân vật dù đã sống hàng ngàn năm trước nhưng triết lý của ông vẫn tạo ra những ảnh hưởng đáng kinh ngạc đối với con người hiện đại. Đó là Khổng Tử, một trong những người thầy vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Hoa.
Cuộc đời của Khổng Tử
Khổng Tử là dòng dõi của hoàng gia nhà Thương, một triều đại ở Trung Quốc tồn tại từ khoảng năm 1766 – 1122 TCN. Gia đình ông sống ở một huyện nhỏ thuộc nước Lỗ, thuộc tỉnh Sơn Đông ngày nay.
Theo sử ký của Tư Mã Thiên (145 – 85 TCN), cha của Khổng Tử đã ly dị vợ vì bà chỉ sinh cho ông một đứa con gái và một cậu con trai bị dị dạng. Sau đó, ông kết hôn với một cô gái 15 tuổi và sinh ra Khổng Tử.
Trong cuốn sách giáo lý “Luận Ngữ” của mình, Khổng Tử mô tả thời trẻ gia đình ông rất nghèo, ông buộc phải học nhiều nghề khác nhau để kiếm sống. Công việc đầu tiên của ông là làm người quản kho cho kho lúa.
Năm 518 TCN, Khổng Tử đã gặp một người thầy nổi tiếng khác là Lão Tử, người đã chỉ trích ông về sự cứng nhắc và kiêu ngạo. Nhiều năm sau, khi Khổng Tử trở về nước, tại đây ông đã từ chối các chức quan mà vua Lỗ ban cho. Thay vào đó, ông dành thêm thời gian để nghiên cứu và giảng dạy cho các học trò của mình về nghi lễ, âm nhạc, lịch sử và thơ ca.
Sau này, ông đã trở thành một nhà triết học nổi tiếng. Ông cũng là người cố vấn cho nhiều người, tên khác của ông ở Trung Quốc là Khổng Ni, Khổng là Khổng Tử, Ni có nghĩa là người thầy, một cái tên miêu tả đầy đủ cuộc sống của ông.
Theo Kaizuka et al, “Giáo lý của Khổng Tử chủ yếu quan tâm đến chính trị, rèn luyện tâm tính và đạo đức xã hội. Ông thậm chí đã ủng hộ quyền sở hữu tư nhân, sự giàu có cũng như đánh giá cao tu luyện tâm tính cá nhân với các mối quan hệ xã hội và đạo đức”.
Khổng Tử đã trở thành một nhân vật quan trọng không chỉ trong lịch sử Trung Quốc mà còn của lịch sử nhân loại.
Nhiều lời dạy của ông đã gây được tiếng vang trong xã hội và được lưu truyền cho đến tận ngày nay. Dưới đây là 10 trong số rất nhiều câu nói mà ông đã từng dạy các học trò của mình:
1. Dù đi bất cứ đâu, hãy đi bằng tất cả trái tim.
2. Nếu ghét một người, tức là bạn đang thất bại trước người đó.
3. Không quan trọng chậm như thế nào, miễn là đừng bao giờ bỏ cuộc.
4. Nếu ai đó nói xấu sau lưng bạn, điều đó có nghĩa là bạn đang đi trước mặt họ.
5. Người tài đức nhìn bản thân, kẻ tiểu nhân nhìn người khác.
6. Tôi nghe và tôi quên. Tôi thấy và tôi nhớ. Tôi làm và tôi hiểu.
7. Chọn việc mình yêu thích, bạn sẽ không phải làm việc một ngày nào trong đời.
8. Hiểu những gì mình cảm giác thấy và cả không cảm giác thấy, đó là tri thức thật sự.
9. Mất niềm tin vào bạn bè còn xấu hổ hơn bị chính họ lừa dối.
10. Người tài đức làm rồi mới nói và nói theo những việc đã làm.
Thực tế là cho đến ngày nay chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng những câu nói đó vào cuộc sống. Qua đó chúng ta dễ dàng hình dung được tầm ảnh hưởng của Khổng Tử lên văn hóa Trung Hoa và thế giới. Khi còn sống ông đã từng nói: “Người chinh phục được bản thân là người chiến binh mạnh nhất”.
Hoàng An, Theo The Hearty Soul