Hệ thống camera nhận diện khuôn mặt xuất hiện khắp nơi ở Trung Quốc và đang trở thành vấn đề đáng quan ngại. Theo các chuyên gia, sở dĩ chính phủ Trung Quốc nỗ lực phát triển công nghệ nhận dạng khuôn mặt là vì muốn tăng cường giám sát người dân.
Thời báo Tài chính của Anh (Financial Times) từng chỉ ra, mỗi năm công an Trùng Khánh đã bắt được hàng chục nghi phạm thông qua camera an ninh. Nhưng sau khi cơ quan này dùng phần mềm nhận dạng khuôn mặt của công ty trí tuệ nhân tạo (AI) SenseTime, đã bắt được 69 nghi phạm chỉ trong một tháng.
Từ Lập (Xu Li), CEO của công ty trí tuệ nhân tạo SenseTime cho biết: “Bằng công nghệ này, việc tìm kiếm sẽ dễ dàng hơn nhiều, có thể dễ dàng tìm thấy một cô gái mặc T-shirt màu trắng, đeo túi màu xanh, bên cạnh là chiếc BMW”.
Khách hàng của SenseTime là chính quyền cảnh sát lớn nhất thế giới: Trung Quốc.
SenseTime chỉ là một trong nhiều công ty trí tuệ nhân tạo đang phát triển nhanh chóng ở Trung Quốc. Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp này ở Trung Quốc chủ yếu là vì có được sự ủng hộ và bảo trợ của chính quyền, kho dữ liệu số khổng lồ về nhân khẩu và sự thờ ơ với thực trạng xâm phạm quyền riêng tư của nhà cầm quyền Trung Quốc.
“So với nhiều nơi khác của thế giới, SenseTime và các đối thủ cạnh tranh của mình có thể tăng trưởng nhanh là vì sự phát triển mạnh trong lĩnh vực camera giám sát ở Trung Quốc và đem lại lợi nhuận cao. Chính phủ Trung Quốc đang đang kiểm soát nguồn tài chính, đồng thời cũng đầu tư rất nhiều vào lĩnh vực này nhằm dùng nó để kiểm soát toàn diện xã hội”, Justin, một trong những nhà đầu tư sớm nhất tại SenseTime cho biết.
Theo CEO Từ Lập của SenseTime, việc giám sát và quản lý trên quy mô rộng của chính quyền mang lại lợi thế lớn cho các công ty trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc so với các đối thủ từ nước ngoài.
Paul Haswell, luật sư của Công ty luật Pinsent Masons ở Hong Kong cũng nhận định, thị trường công nghệ nhận dạng khuôn mặt ở bên ngoài Trung Quốc phát triển chậm hơn nhiều, vì bị chi phối của quyền riêng tư và an ninh dữ liệu. “Ở ngoài Trung Quốc, người ta có lý do để lo lắng về việc thu thập và xử lý dữ liệu của mình; nhiều người phương Tây rất lo lắng những thông tin cá nhân của họ được lưu trữ trên các máy chủ của Trung Quốc”, ông cho biết.
The Wall Street Journal (Mỹ) chỉ ra, tại Mỹ, công nghệ nhận diện khuôn mặt chỉ để xác nhận danh tính của những kẻ tình nghi và tội phạm, trong khi nhà cầm quyền Trung Quốc lại sử dụng công nghệ này để theo dõi toàn bộ công dân.
Vào ngày 25/10/2017, một video đăng trên YouTube cho thấy, trong một sự kiện kháng nghị ngày 17/2 cùng năm, chính quyền Trung Quốc đã sử dụng hệ thống nhận diện khuôn mặt để giám sát 15 người chủ chốt, ngăn chặn họ đến các cơ quan chính phủ kiến nghị.
Tháng 12/2017, một phóng viên đài BBC đã thử nghiệm chất lượng của hệ thống camera giám sát công nghệ cao của Trung Quốc bằng một bài kiểm tra đơn giản.
Cảnh sát ở thành phố Quý Dương, tỉnh Quý Châu, miền Nam Trung Quốc được giao nhiệm vụ xác định vị trí của một phóng viên thông qua mạng lưới camera AI khổng lồ và công nghệ nhận dạng khuôn mặt tinh vi. Thông tin ban đầu chỉ là những bức hình đơn giản của nhân vật chính. Và sau 7 phút, hệ thống này đã hoàn thành nhiệm vụ khi tìm ra phóng viên này giữa thành phố có hơn 4 triệu người.
Hiện tại, Trung Quốc đã có khoảng 170 triệu camera quan sát lắp đặt ở nhiều thành phố lớn và dự kiến sẽ có thêm 400 triệu chiếc trong ba năm tới. Những thiết bị này có thể khớp thông tin, hình ảnh trên thẻ ID của mọi người với các hình ảnh ghi lại trên đường phố trong vòng một tuần, cũng như ghi lại tất cả những người mà nhân vật chính đã tiếp xúc.
Một nữ cảnh sát tại Quý Dương chia sẻ: “Đối với những người bình thường, chúng tôi sẽ chỉ trích dữ liệu của họ khi họ cần sự giúp đỡ của chúng tôi. Khi họ không cần sự giúp đỡ, chúng tôi sẽ không thu thập dữ liệu và nó nằm trong cơ sở dữ liệu. Chúng tôi chỉ sử dụng nó khi cần thiết. Các công dân không cần phải lo lắng”.
Tuy nhiên, Ji Feng, một nhà thơ kiêm nhà phê bình Trung Quốc cho rằng những lời giải thích này không quá thuyết phục. “Các camera công nghệ cao sẽ giúp cảnh sát dễ dàng đảm bảo an ninh hơn. Và nếu tư duy của cảnh sát không thay đổi, thì việc giám sát các nhà bất đồng chính kiến có thể sẽ được tăng cường”, ông nói.
Tuệ Tâm (t/h)