Lô hàng lá tía tô đầu tiên của Việt Nam đã được xuất khẩu sang Nhật Bản với giá cao, từ 500 – 700 đồng/lá. Để đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt của Nhật, trang thiết bị, vật tư đều được nhập khẩu từ nước này.
Tía tô xanh được trồng tại trang trại của Công ty cổ phần Tập đoàn May Hồ Gươm ở Lương Tài, Bắc Ninh đang được xuất khẩu đi Nhật Bản với giá 500-700 đồng mỗi lá. Loại lá này bắt đầu cho thu hoạch sau một tháng gieo trồng trong nhà kính với nhiệt độ luôn duy trì từ 33 đến 35 độ C. Tuy nhiên, trên một cây tía tô, không phải chiếc lá nào cũng đủ điều kiện xuất khẩu.
Theo các chuyên gia Nhật Bản đang làm việc tại trang trại, lá xuất khẩu được là lá từ thứ 7 trở lên của cây, nhưng phải đảm bảo kích cỡ 6-8cm. Còn những chiếc lá già, quá lứa trước đó đều bị hái bỏ đi. Sau khi thu hoạch, vài ngày sau, lá non phát triển thêm đạt kích cỡ như yêu cầu để xuất khẩu thì mới được hái tiếp. Lá tía tô đủ tiêu chuẩn xuất khẩu phải không rách nát. Người công nhân khi hái cũng không được để móng tay dài nhằm tránh rách lá.
Chỉ trong vòng 2 tiếng sau khi hái, lá tía tô được đưa vào phòng lạnh để phân loại. Công nhân làm việc trong phòng lạnh phải tuân thủ quy trình làm việc nghiêm ngặt từ việc mặc đồng phục, đi dép vô trùng cho đến rửa tay bằng nước sát trùng, giữ vệ sinh…
Lá tía tô được phân loại theo 3 kích cỡ bằng cách chọn lọc thủ công, cột 10 lá thành một và xếp vào thùng. Mỗi thùng có 11.000 lá nặng khoảng 45kg, trước khi đưa vào nhà lạnh để bảo quản sẽ được công nhân ở khâu tiếp theo rà soát từng lá thêm một lần nữa để đảm bảo lá đều, không rách.
Sau 5 tiếng được đặt trong nhà lạnh ở nhiệt độ 10 độ C, lá trở nên cứng, giữ được độ tươi và chuyển đến Nhật qua đường hàng không.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Xuân Bằng, Giám đốc dự án cho biết, đó chỉ là một trong những khâu chọn lọc cuối cùng của quá trình thu hoạch lá tía tô để xuất khẩu. Trước đó, quy trình khảo sát nguồn nước, làm đất, chọn giống, gieo giống… cũng được tiến hành một cách kỹ lưỡng và mất nhiều thời gian theo yêu cầu của chuyên gia Nhật.
Những điểm đặc biệt
“Không giống bất cứ quy trình nào ở Việt Nam” là câu mà ông Nguyễn Văn Bình đánh giá về dự án trồng tía tô xanh tại Bắc Ninh. Điểm đặc biệt đầu tiên là toàn bộ hệ thống, trang thiết bị, vật tư đều phải nhập khẩu từ… Nhật Bản. Đáng chú ý là loại nilon được dùng để che phủ diện tích cây trồng được thiết kế thấm hơi nước một chiều.
Tức là nếu lắp đặt đúng chiều, hơi nước trong các vườn cây sẽ được thẩm thấu qua màng nilon ra ngoài trong khi nước bên ngoài không lọt được xuống vườn. Thế nên, dù giữa trời nắng nhưng các máng nước lắp đặt dưới các màng nilon vẫn nhỏ nước tí tách.
Các loại giấy, đèn bắt côn trùng, đèn giúp cây sinh trưởng, hệ thống quạt gió… cũng đều nhập từ Nhật. Chỉ có duy nhất… gà và ếch, nhái là của Việt Nam trong các khu vực trồng cây tía tô. Theo quy định ở đây, mỗi vườn phải có hàng chục con gà được thả bên trong. Ngoài ra, bắt buộc phải thả khoảng hơn chục con ếch hoặc nhái để làm thiên địch.
Chế độ chăm sóc cây tía tô ở đây cũng rất khác biệt. Loại tía tô này có màu xanh, hương vị thơm mát được dùng chủ yếu để ăn sống ở Nhật Bản và Hàn Quốc. Chính vì thế, cây trồng luôn ở tình trạng được bảo vệ nghiêm ngặt. Không có thuốc bảo vệ thực vật, chủ yếu dùng các loại phân hữu cơ và thường xuyên phun thuốc tiệt trùng. Nhiệt độ, độ ẩm luôn được kiểm tra thường xuyên và duy trì ổn định. Các thông số về nguồn nước, môi trường, vi khuẩn được lấy mẫu và phân tích hàng tuần.
“Việc chăm sóc cần hạn chế tối đa sử dụng hóa chất, hoặc nếu có cũng chỉ là những loại không có độc tố cao và dưới sự chỉ đạo, giám sát của 4 chuyên gia Nhật đang làm việc tại trang trại”, ông Bằng cho biết.
May Hồ Gươm xây dựng trang trại trồng lá tía tô ở huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh trên diện tích 11,3 ha, với tổng vốn khoảng 150 tỷ đồng được triển khai từ giữa năm 2016. Trong đó, bên cạnh 8,2ha nhà kính còn có các công trình phụ trợ khác, như nhà xưởng, ao hồ, đường đi, cây xanh…
Theo tính toán, nếu áp dụng đúng theo quy trình này thì 1 hecta trồng tía tô sẽ cho thu hoạch khoảng 17-18 triệu lá, doanh thu tầm 2,5 tỷ đồng. Ông Bằng cho biết, hiện mỗi ngày trung bình trang trại cho thu hoạch khoảng 100.000 lá (khoảng 45kg) đủ tiêu chuẩn xuất khẩu đi Nhật.
Hiện nay, công ty mới đưa vào thu hoạch khoảng một phần tư trang trại và vẫn đang tiến hành gieo trồng những diện tích còn lại. Cũng theo ông, ở những dự án đầu tư nông nghiệp, không thể tính toán lợi nhuận trong 1-2 năm được mà phải tính vòng đời 10 năm mới có thể xem xét đến hiệu quả.
Tuy nhiên, ông cũng chia sẻ, một trong những khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp hiện nay không phải là kỹ thuật mà là vấn đề lao động.
“Để đào tạo được lao động, đặc biệt là nông nghiệp thuần túy sang lao động công nghệ cao, từ thay đổi tư duy, nhận thức cho đến thao tác… mất rất nhiều thời gian. Như vừa rồi là vụ gặt, một loạt lao động nghỉ khiến chúng tôi không kịp xoay xở”, ông Bằng cho hay.
Việc một doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu thành công một loại rau gia vị dễ trồng sang thị trường Nhật Bản khó tính được đánh giá là tạo thuận lợi cho các loại nông sản khác của nước ta, nhất là khi hai nước thực hiện Hiệp định Đối tác kinh tế Việt Nam-Nhật Bản (VJEPA).
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Lan Hệ – Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lương Tài (Bắc Ninh), trước mắt bà con nông dân không nên đua theo doanh nghiệp trồng lá tía tô, vì để trồng được lá tía tô xuất khẩu phải đáp ứng rất nhiều đòi hỏi khắt khe, áp dụng công nghệ cao của Nhật Bản, trong khi đa phần nông dân trên địa bàn vẫn trồng trọt theo kinh nghiệm là chính. Bên cạnh đó, nếu trồng theo mà không có đầu ra chắc chắn thì rất nguy hiểm.
TinhHoa tổng hợp