Phát biểu hôm 20/5, Tổng thống Thái Anh Văn cho biết Đài Loan không thể chấp nhận trở thành một phần của Trung Quốc dưới hình thức “một quốc gia, hai chế độ”, đồng thời mạnh mẽ bác bỏ yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh.
Trong một bài phát biểu sau lễ nhậm chức nhiệm kỳ 2 tại văn phòng, bà Thái cho biết mối quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc đã đạt được một bước ngoặt lịch sử.
“Cả hai đều có nhiệm vụ tìm cách để cùng tồn tại lâu dài và ngăn chặn sự gia tăng đối kháng và khác biệt”, bà Thái nói.
“Tại đây, tôi muốn nhắc lại những từ ‘hòa bình, ngang hàng, dân chủ và đối thoại’. Chúng tôi sẽ không chấp nhận chính quyền Bắc Kinh dùng chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’ để hạ cấp Đài Loan và phá hoại hiện trạng của hai bờ eo biển. Chúng tôi bác bỏ nguyên tắc này”, bà nói thêm.
Bà Thái Anh Văn và Đảng Dân chủ Tiến bộ của bà đã giành chiến thắng ngoạn mục trong cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội vào tháng 1, với cam kết sẽ chống lại Trung Quốc. Chính quyền Bắc Kinh vẫn luôn khẳng định Đài Loan là một phần của Trung Quốc và tuyên bố sẽ dùng bạo lực để kiểm soát nước này nếu cần.
Đáp trả bà Thái, Văn phòng Quan hệ Đài Loan Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ giữ vững chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’ và không để bất kỳ khoảng trống nào cho các hoạt động ly khai đòi độc lập của Đài Loan.
“Việc thống nhất là một điều không thể tránh khỏi, và mang tính lịch sử trong tiến trình trẻ hóa Trung Quốc vĩ đại”, Văn phòng cho biết.
Trước đó ngày 19/5, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo đã gửi lời chúc mừng tới bà Thái. Trong thông điệp cấp cao hiếm hoi từ Washington gửi chính phủ Đài Bắc, ông Pompeo đã khen ngợi lòng dũng cảm và tầm nhìn của bà trong việc lãnh đạo nền dân chủ năng động Đài Loan.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên án phát biểu của ông Pompeo và cho biết chính phủ sẽ áp dụng các biện pháp đối phó cần thiết, nhưng không nêu cụ thể.
Trung Quốc dùng chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’, được cho là đảm bảo quyền tự chủ cao, để điều hành Hồng Kông – thuộc địa cũ của Anh được trả về cho Trung Quốc từ năm 1997. Bắc Kinh cũng áp dụng chính sách này với Đài Loan, tuy nhiên tất cả các đảng lớn của Đài Loan đều bác bỏ nguyên tắc này.
Trung Quốc coi bà Thái là một phần tử ly khai muốn tìm độc lập chính thức cho Đài Loan. Bà Thái thì nói Đài Loan là một nhà nước độc lập có tên chính thức là Trung Hoa Dân Quốc, và không muốn trở thành một phần của Trung Quốc nằm dưới sự cai trị của chính quyền Bắc Kinh.
Kể từ khi bà Thái tái đắc cử, Trung Quốc đã tăng cường các cuộc tập trận quân sự gần Đài Loan, như điều máy bay chiến đấu vào không phận của hòn đảo và tàu chiến quanh hòn đảo.
Bà Thái cho biết Đài Loan đã nỗ lực hết sức để duy trì hòa bình và ổn định tại eo biển Đài Loan ngăn cách hòn đảo dân chủ với nước láng giềng độc đoán Trung Quốc.
Thùy Linh (Theo Reuters)