Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang phải đối mặt với những bất mãn của người dân từ nhiều khía cạnh trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng trì trệ và bất ổn leo thang. Chiến tranh thương mại bùng phát càng làm hằn sâu thêm vết nứt giữa chính phủ và người dân, thậm chí có thể đe doạ đến sự tồn vong của Đảng.
ĐCSTQ đang rơi vào một cuộc khủng hoảng. Thoạt nghe có vẻ cường điệu, nhưng đó là sự thật. Giới lãnh đạo Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức lớn nhất kể từ sau vụ thảm sát Thiên An Môn năm 1989.
Trên thực tế, mối đe dọa đối với tính hợp pháp của ĐCSTQ giờ đây thậm chí còn cao hơn, vì Đảng này trước đây vốn có thể tồn tại dựa vào việc tăng cường xuất khẩu sang phương Tây và tiếp nhận đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Nhưng tình thế hiện nay đã không còn được như vậy.
Chiến tranh thương mại bùng phát đã làm lộ ra và hằn sâu thêm những vết nứt trong mối quan hệ giữa chính phủ và người dân Trung Quốc. Đó là những bất mãn vốn đã tồn tại từ rất lâu trước khi Tổng thống Donald Trump xuất hiện, nhưng chúng ngày càng rõ rệt và có thể châm ngòi cho những ‘quả bom’ tiềm tàng đối với xã hội Trung Quốc và cả sự nắm quyền của Đảng.
Sự bất mãn làm giảm bớt lòng trung thành của người dân đối với ĐCSTQ
Không chỉ các cộng đồng người Hoa ở nước ngoài như Đài Loan, Hồng Kông, mà phần lớn người dân Trung Quốc đại lục cũng đang rất bất mãn với ĐCSTQ. Họ cảm thấy Đảng đang lãnh đạo họ chính là một mối đe dọa rõ ràng đối với sự ổn định của xã hội. Hơn nữa đây không phải là điều gì bí mật trong nước, hầu hết người dân Trung Quốc đều biết chuyện này.
ĐCSTQ chắc chắn cũng hiểu rõ điều này. Trong bài phát biểu trước Quốc hội vào tháng 3/2019, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã thẳng thắn thừa nhận: “Sự bất ổn đang gia tăng rõ rệt, những rủi ro phát sinh từ nước ngoài cũng tăng lên, đây là tình trạng rất hiếm thấy trong nhiều năm qua”.
Sự bất mãn của công chúng đối với những bất ổn kinh tế đang là vấn đề lớn nhất mà ĐCSTQ phải đối mặt. Vì tăng trưởng kinh tế vốn là chìa khoá của Đảng trong việc duy trì tính hợp pháp của mình.
Tuy nhiên bên cạnh đó, ĐCSTQ cũng đang đứng trước sự bức xúc của người dân từ nhiều khía cạnh khác như: nạn tham nhũng tràn lan trong giới quan chức, ô nhiễm môi trường nặng nề, phúc lợi xã hội kém, bao gồm cả trợ cấp y tế và trợ cấp thất nghiệp, cũng như nhiều khiếu nại khác.
Thế nhưng, cách ‘chữa trị’ của Đảng đối với ‘mối ung nhọt’ họ gây ra cho đất nước cũng không khá hơn, thậm chí có thể còn tệ hơn ‘căn bệnh’ này.
Quyền lực là ưu tiên hàng đầu của ĐCSTQ
Một số người có thể vẫn tin rằng tăng trưởng kinh tế là ưu tiên hàng đầu của ĐCSTQ, nhưng không phải, quyền thống trị người dân mới là mối quan tâm lớn nhất của Đảng này. Và việc kìm hãm sự bất ổn trong xã hội chính là mấu chốt để đạt được điều đó.
Song song đó, nỗ lực tăng trưởng kinh tế trong những thập kỷ qua là một mục tiêu trọng yếu để củng cố quyền lực của Đảng. Nhưng hiện tại mọi thứ đã thay đổi.
Quỹ đạo của nền kinh tế Trung Quốc hiện nay và trong thời gian sắp tới đang liên tục đi xuống. Chính thực trạng này đã thúc đẩy các vấn đề tại Trung Quốc trở nên ngày càng xấu đi. Khi cảm thấy quyền lực đang suy giảm, ĐCSTQ đã tăng cường kiểm soát người dân thông qua hệ thống tín nhiệm xã hội, trong đó sự giám sát và trừng phạt người dân ngày càng gắt gao.
Sự áp bức sẽ chỉ làm giảm GDP và gia tăng sự bất ổn
Mặc dù thừa nhận đất nước đang lâm vào tình thế khó khăn, nhưng ĐCSTQ vẫn luôn tuyên bố chỉ họ mới có thể đưa Trung Quốc đến một tương lai thịnh vượng. Đây là một điều khó chấp nhận đối với người dân nước này.
Trên thực tế, đó là cách họ thuyết phục dân chúng tiếp tục chờ đợi và hy vọng vào Đảng. Tuy nhiên việc ra lệnh mở rộng mức độ kiểm soát người dân và gia tăng đàn áp tôn giáo, chính trị trong tình thế này sẽ không thể khiến GDP tăng trưởng.
Hơn nữa, khi tác động của cuộc chiến thương mại với Mỹ lan rộng, tình thế sẽ ngày càng xấu đi. Sự toàn trị của ĐCSTQ sẽ chỉ khiến cho những bất ổn trở nên lớn hơn, tạo thành một vòng xoáy luẩn quẩn và ngày càng đi đến bờ vực sụp đổ.
Tác giả: James Gorrie
Hoàng An biên dịch