Thực trạng ngành nuôi tôm hiện nay đang phải đối mặt với vấn nạn bơm tạp chất vào tôm để tăng trọng, việc này xuất phát từ một số nhu cầu của thương lái Trung Quốc.
“Buôn tôm tạp chất lời như buôn ma túy”
Ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Tập đoàn Thủy sản Minh Phú cho biết, hiện nay tình trạng bơm tạp chất chủ yếu là chất agar (bột rau câu) nhằm tăng trọng lượng tôm đang diễn ra tràn lan.
Theo ông Quang, trước đây nạn bơm tạp chất chỉ diễn ra nhiều ở các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng. Nhưng gần đây, thực trạng này diễn ra ở hầu hết các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, đến cả TP.HCM, Bình Thuận và tận một số tỉnh miền Bắc. Một số nhà máy chế biến cá ở khu công nghiệp nay chuyển sang chế biến tôm, thậm chí đầu tư hẳn dây chuyền hiện đại để bơm tôm tạp chất.
Theo ông Quang, hiện nay đa phần người nuôi, cơ sở chế biến nước ta bơm tạp chất theo yêu cầu của chính thương lái Trung Quốc. Tôm chứa tạp chất hiện xuất lọt được sang Trung Quốc nhiều nhất, một số sang các thị trường khác nhờ lượng tạp chất bơm vào thấp hơn khoảng 5%-10%.
“Siêu lợi nhuận trong sự vụ này như buôn ma túy vậy. Tôm bơm tạp chất sẽ tăng trọng lượng 15%-20%, mỗi ký tôm bơm tạp chất họ lãi từ 80.000-85.000 đồng. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của ngành thủy sản cũng như những doanh nghiệp làm ăn chân chính”, ông Quang cho hay.
Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Thế, Cục trưởng Cục An ninh nông nghiệp nông thôn (Tổng cục An ninh 2) cho biết, trong quá trình ngăn chặn, xử lý tình trạng trên đã có nhiều trường hợp đe dọa cán bộ làm công tác kiểm tra tạp chất. Đối tượng còn manh động dùng hung khí để chống đối. Thậm chí các cơ sở bơm tôm tạp chất còn thuê người đóng giả xe ôm canh gác ngay trụ sở cơ quan chức năng tại địa phương.
Theo tướng Thế, hành vi đưa tạp chất vào tôm nguyên liệu và sản xuất, kinh doanh tôm có tạp chất sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội danh lừa dối khách hàng (theo Điều 162 Bộ luật Hình sự năm 1999). Tuy nhiên, đến nay chưa có đối tượng nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà chủ yếu là xử lý hành chính.
Âm mưu phá hoại kinh tế?
Theo báo cáo của Cục An ninh nông nghiệp nông thôn, vụ bơm tạp chất vào tôm xuất hiện yếu tố nghi ngờ về âm mưu phá hoại kinh tế. Tình hình cho thấy nhiều nhà máy trực tiếp bơm chích tạp chất theo yêu cầu từ khách hàng Trung Quốc. Khi mặt hàng này được mang về chế biến và xuất khẩu sang nước thứ ba, nếu bị phát hiện tạp chất, họ sẽ công bố rộng rãi với đối tác là do mua tôm tạp chất từ Việt Nam.
Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho hay, đây là thông tin có cơ sở, xuất phát từ cách thức giao thương đặc thù của thương lái Trung Quốc. Nhiều trường hợp gây thiệt hại cho người dân, làm mất an ninh kinh tế trong lĩnh vực nông nghiệp như hoạt động ồ ạt thu mua tôm nguyên liệu cuối năm 2013 khiến doanh nghiệp trong nước thiếu nguyên liệu chế biến xuất khẩu. Hay như gần đây là việc thu mua lá khoai lang, rễ tiêu…
Cách nhận biết tôm bơm tạp chất
Loại tôm bơm tạp chất này trông rất bóng mướt, nặng cân, màu sắc tươi nguyên như lúc vừa đánh bắt, chỉ khác là toàn thân căng phồng, cảm giác béo nứt vỏ. Loại này thịt thường bở hoặc rữa, không chắc, ăn nhạt hơn so với bình thường. Người tiêu dùng khi mua tôm cần lưu ý một số đặc điểm cảm quan như sau: Tôm bị bơm tạp chất thường bị phù đầu, giãn đốt, nhô đầu, gai vểnh, xòe đuôi.
Báo động tôm, cá Việt nhiễm kháng sinh
Theo báo cáo của Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, các lô hàng của Việt Nam tại EU, Nhật Bản và Mỹ liên tục bị phát hiện có dư lượng hóa chất kháng sinh vượt mức cho phép. Chiếm đa số trong các lô hàng bị cảnh báo là chỉ tiêu oxytetracycline và nitrofurazone.
Cụ thể, năm 2013, số lô hàng nhiễm hóa chất và thừa kháng sinh bị phát hiện tại thị trường EU là 7 nhưng đến năm 2014 con số này lại là 51. Tại thị trường Mỹ, năm nay số lô hàng bị cảnh báo là 58, tăng 1,6 lần so với năm trước. Mặt hàng thủy sản bị cảnh báo nhiều nhất là tôm và cá tra, một số ít là cá rô, lươn, ếch.
Theo Pháp Luật TPHCM