Người tìm ra hang Sơn Đoòng

Hồ Khanh và chuyên gia thám hiểm hang động Howard Limbert – Ảnh: Howard Limbert cung cấp

Hồ Khanh khá mệt mỏi sau chuyến đi dài 6 ngày vào vùng lõi rừng nguyên sinh Phong Nha – Kẻ Bàng để phục vụ đoàn làm phim trực tiếp chương trình Good Morning America (Chào buổi sáng nước Mỹ) từ hang động của Đài truyền hình ABC (Mỹ) hôm 13.5.

Sau khi hang Sơn Đoòng được đoàn thám hiểm thuộc Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh công bố lớn nhất thế giới vào năm 2009, Hồ Khanh – người phát hiện ra Sơn Đoòng – càng nổi danh hơn.

Hồ Khanh mồ côi cha từ khi 13 tuổi. Gia đình anh thuộc dạng nghèo khó như bao nhiêu gia đình nghèo khác ở vùng Phong Nha. Nhà đông anh em nên Hồ Khanh chỉ học hết lớp 6. Năm 18 tuổi, anh bắt đầu đi rừng tìm kiếm trầm hương. Từ đấy, bàn chân anh đạp khắp các vùng của Phong Nha – Kẻ Bàng và sang tận cả Lào. Trong những chuyến đi xuyên rừng dài ngày, hang động như là mái nhà và nơi nuôi dưỡng anh khi cung cấp nguồn nước dùng trong lành. Anh phát hiện hang Én từ năm 1986 và Hồ Khanh đã đi xuyên qua nó.

“Năm 1994, cưới vợ xong, tôi tập trung làm nông nghiệp nhưng dân vùng này nghèo quá, họ nợ nên tôi bể nợ rồi bán máy móc luôn. Năm 1999, tôi lập trang trại tại khu hành chính Ban quản lý vườn bây giờ rồi sau đó có quyết định đình chỉ để giải tỏa. Họ đền bù không thỏa đáng, vốn bỏ ra nhiều mà đền ít nên lại vỡ nợ. Năm 2002, tôi vay mở quán cà phê, tự làm trang trí cho quán với tên Hồ Trên Núi nhưng thu chẳng được mấy vì vắng khách. Mãi đến 2005 mới quyết định làm hang động với vợ chồng ông bà Howard Limbert”.

Năm 1990, Hồ Khanh đi xuyên qua khu vực hang Én, đến chiều thì gặp hang Sơn Đoòng. Anh nhớ lại: “Lần đầu tiên tôi xuống độ sâu 100 m trong hang Sơn Đoòng; trong đó có suối lớn, suối chảy ầm ầm, phải người có bản lĩnh mới xuống được. Tôi xuống múc nước uống. Biết là hang lớn nhưng chỉ nghĩ lớn so với trong khu vực chứ không nghĩ là lớn nhất thế giới. Lúc đó chỉ gọi là hang Đoòng vì người dân địa phương gọi vùng đất đó là Đoòng. Sau này khi khám phá ra mới có thêm chữ Sơn. Tôi sống với vùng này quá lâu, nên khi quay lại mình biết nằm gần hang Én”.

Hồ Khanh kể tiếp, năm 2005, anh đi cùng vợ chồng ông bà Howard Limbert khám phá hang động. Một tối nằm nghỉ trong hang Én, anh mới kể lại với ông bà rằng anh đã từng gặp một hang kỳ lạ nằm gần hang này. Ông Howard Limbert hỏi lại vì sao lạ? Hồ Khanh trả lời, vì có luồng gió lớn ở trong thổi ra, thấy hơi nước như mây mù, gió lớn lắm. Howard Limbert phán đoán đó là một hang lớn. Những năm 2006 – 2007, Hồ Khanh vào khu vực đó tiếp nhưng chưa thể nhớ ra vị trí chính xác của Sơn Đoòng.

Đến năm 2008, Hồ Khanh đi một chuyến 3 ngày và lần này anh đã tìm ra tung tích Sơn Đoòng. Sau đó, Hồ Khanh gọi điện cho người của Trường ĐH Khoa học tự nhiên Hà Nội thông báo kết quả. Năm 2009, vợ chồng ông Howard Limbert sang VN. “Ngày đầu tiên đến hang Én, ngày thứ hai đến hang Sơn Đoòng, tối trở ra thì đoàn nói ngay hang này có thể lớn nhất thế giới. Và họ hỏi: Anh có mừng không? Tôi miễn cưỡng trả lời mừng, vì nghĩ cả đời ai tới đó lại làm gì. Sau đó 1 tháng họ quay lại hang cùng người của Khoa Địa chất của Trường ĐH Khoa học tự nhiên Hà Nội và một nhà địa chất người Mỹ đo đạc chính thức để công bố”.

Hiện Hồ Khanh làm nhiệm vụ quản lý sắp xếp các porter (nhân viên khuân vác) tại Công ty Oxalis để đảm bảo tour khám phá Sơn Đoòng hay các đài nước ngoài đến làm phim. Anh làm hợp đồng thời vụ từ tháng 1 – 8, vào mùa mưa lũ thì làm việc khác. Anh không tiết lộ thu nhập từ công việc này. Tuy nhiên, có thể hiểu đó là một khoản thu không hề nhỏ mà trước đây anh chưa bao giờ tưởng tượng ra.

Năm 2012, anh vay mượn thêm vào số tiền tích cóp để làm nhà nghỉ sát bờ sông theo mô hình homestay. Từ 3 phòng gỗ, nay thêm 3 phòng xây đầy đủ tiện nghi với tổng vốn đầu tư 1,8 tỉ đồng. Dù lượng khách chưa lớn nhưng vẫn có khách đặt chỗ đến năm 2016. Nó mang thêm nguồn thu cho gia đình anh; tạo việc làm cho vợ anh và 3 người cháu (mỗi người hưởng lương hơn 2 triệu đồng/tháng). Vợ Hồ Khanh quản lý nhà nghỉ và quán cà phê. Chị có thể giao tiếp đơn giản bằng tiếng Anh với người nước ngoài.

“Không phải riêng bản thân tôi mà những người tham gia đó (các porter) cũng có cuộc sống đỡ hơn, công việc ổn định. Sau khi công bố Sơn Đoòng thì lượng khách đến khá đông nên cuộc sống ở đây có nhiều thay đổi, tạo được việc làm cho thanh niên vùng này; bình quân mỗi porter được 6 triệu/tháng và chỉ làm chừng 10 ngày”, Hồ Khanh nói.

Hồ Khanh nhớ như in hình ảnh Phó thủ tướng Vũ Đức Đam xuống máy bay tại hang Én. “Lúc đó, qua sự giới thiệu của anh Nguyễn Châu Á (Giám đốc Công ty Oxalis), Phó thủ tướng đã bắt tay tôi và nói: Ông đã trở thành người huyền thoại”, Hồ Khanh kể lại.

Vì những cống hiến của mình, 2 lần Hồ Khanh được các Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình tặng bằng khen. Thông tin mới nhất qua báo chí thì anh cũng vừa được quyết định tặng Huân chương Lao động hạng Ba.