Nấc thang căng thẳng mới trong quan hệ Nga – U-crai-na

AFP dẫn nguồn tin văn phòng Tổng thống U-crai-na cho biết, Tổng thống P.Pô-rô-sen-cô (Petro Poroshenko) đã ký ban hành các đạo luật nhằm “ngăn cấm những biểu tượng thời Xô-viết, mở những hồ sơ lưu trữ của các cơ quan đặc vụ dưới thời Xô-viết” và chính thức công nhận vai trò của một nhóm theo đường lối dân tộc chủ nghĩa đã “đấu tranh vì nền độc lập của U-crai-na hồi giữa thế kỷ 20”. Cùng đó, Chính phủ U-crai-na sẽ đổi tên một loạt thành phố được đặt theo tên các nhà lãnh đạo thời Xô-viết trước đây. Tổng cộng 25 thành phố có thể bị thu hồi tên gắn liền với quá trình lịch sử. Mức án tù cho sự vi phạm các đạo luật này là từ 5 đến 10 năm tù. Theo ước tính của các nhà khoa học chính trị, luật mới sẽ ảnh hưởng tới ít nhất là 2 triệu người ở khắp 250 thành phố, thị trấn, làng mạc của U-crai-na.

Tổng thống U-crai-na P.Pô-rô-sen-cô gặp Trợ lý ngoại trưởng Mỹ V.Nu-lan hôm 15-5. Ảnh: AP.

Trước đó, hôm 9-4 vừa qua, Quốc hội U-crai-na đã thông qua các đạo luật trên, một động thái củng cố quyết định “không dính líu” tới Nga, nhưng dựng lên viễn cảnh sự chia rẽ ở nước này càng thêm nặng nề.

Phản ứng trước vụ việc, Sputnik News dẫn lời lãnh đạo Đảng Cộng sản U-crai-na, ông P.Xy-mô-nen-cô (Petro Symonenko) cho rằng, các đạo luật đã “vi phạm nặng quyền hiến pháp của công dân, mở đường cho những cuộc đàn áp không chỉ với đảng viên cộng sản, mà còn với các tổ chức đối lập tại U-crai-na”.

Trong khi đó, Người phát ngôn Điện Crem-li Đ.Pê-xcốp (Dmitry Peskov) nhấn mạnh, Nga lên án các “đạo luật thảm hại” trên, cho rằng đó là một sự chối bỏ với quá khứ hào hùng của Liên Xô mà U-crai-na từng là một thành viên. Ông Đ.Pê-xcốp nhắc lại việc Tổng thống Nga V.Pu-tin (Vladimir Putin) từng cảnh cáo “có những âm mưu chối bỏ quá khứ Xô-viết”. Theo đó, Tổng thống V.Pu-tin luôn ca ngợi lịch sử hào hùng của Liên Xô và muốn khôi phục các truyền thống, như hằng năm tổ chức Lễ diễu binh mừng Ngày Chiến thắng phát-xít Đức (9-5), và hình ngôi sao 5 cánh vẫn hiện diện trên các tháp Điện Crem-li.

Động thái mới của chính quyền Ki-ép được xem là một bước đi mạnh mẽ nhằm “đoạn tuyệt” với Nga và củng cố các chính sách thân phương Tây. Trong cuộc gặp hôm 15-5 với Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề châu Âu V.Nu-lan (Victoria Nuland) đang ở thăm Ki-ép, Tổng thống P.Pô-rô-sen-cô cũng khẳng định: “Đối với chúng tôi, các mối quan hệ với Mỹ là có ý nghĩa sống còn. Và tôi cũng một lần nữa khẳng định rằng, chúng tôi vẫn đang thực thi nghiêm ngặt thỏa thuận Min-xcơ”. Tờ Wall Street Journal dẫn lời giới phân tích nhận định rằng, lệnh cấm các biểu tượng thời Xô-viết sẽ không làm cho U-crai-na tiến gần hơn tới phương Tây, mà trái lại sẽ chỉ làm trầm trọng thêm những vấn đề về kinh tế và khác biệt chính trị vốn đã sâu sắc trong lòng quốc gia này.

Trong một diễn biến có liên quan, ngày 15-5, Sputnik News cho biết, ông A.Gru-scô (Alexander Grushko), đặc phái viên của Liên bang Nga tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tuyên bố, NATO đang sống trong một thực tại riêng, bỏ qua những tiến bộ trong việc giải quyết vấn đề miền Đông U-crai-na. “Ngôn ngữ báo cáo của Ủy ban U-crai-na – NATO phần nhiều lặp lại những gì được NATO nói tới trong những tháng qua. Rất tiếc, chúng ta thấy NATO đang sống trong thực tại riêng, bỏ qua những tiến bộ thực sự đạt được trong khuôn khổ bộ tứ Normandy (gồm Nga, Pháp, Đức và U-crai-na) những tuần gần đây, không để ý tới những thông tin khách quan mà tất cả chúng ta đều nhận được qua kênh Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE)”, ông A.Gru-scô nói.

HOÀNG VŨ