Mỹ đang đẩy mạnh các biện pháp nhằm đối phó với chiến lược sử dụng tàu tuần duyên và bán quân sự núp dưới vỏ bọc “tàu thân trắng” hòa bình của Trung Quốc tại Biển Đông.
Tàu thân trắng, lốt cừu của Trung Quốc
“Tàu thân trắng” là thuật ngữ có hàm ý chỉ một nhóm tàu đánh cá, tàu dân sự của Trung Quốc tụ tập với số lượng lớn, di chuyển vào vùng biển thuộc đặc quyền kinh tế của nước khác nhưng nằm trong khu vực “đường lưỡi bò” mà Trung Quốc tự vẽ ra nhằm gián tiếp khẳng định chủ quyền. Đây là một chiến thuật được Trung Quốc sử dụng đã lâu, tuy nhiên thời gian gần đây đã diễn ra với cường độ ngày càng tăng.
Nói một cách thẳng thắn, các nhóm tàu đánh cá này hoàn toàn là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên chúng lại được đặt dưới sự bảo vệ của các tàu dân quân, thậm chí là tàu cảnh sát biển của Trung Quốc. Dưới sự bảo vệ của một lực lượng chấp pháp lớn như vậy, các đội tàu đánh cá của Trung Quốc sẽ ngang nhiên tiếp cận vào vùng đặc quyền kinh tế hay thậm chí là lãnh hải của nước khác.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã sử dụng một cách khôn ngoan lực lượng tàu thân trắng để hăm dọa và áp đảo các nước khác cũng có tranh chấp trên Biển Đông. Về lý thuyết, các tàu này mang sứ mệnh “hòa bình” và được triển khai chỉ với mục đích thực thi pháp luật dân sự.
Tuy nhiên, với chiến lược mà giới phân tích tranh chấp Biển Đông gọi là “Chiến tranh Nhân dân trên biển”, Trung Quốc đã triển khai ồ ạt các tàu đánh cá kết hợp dân quân biển và các tàu tuần duyên khổng lồ, nhằm khẳng định yêu sách chủ quyền phi pháp của Bắc Kinh đối với các đảo tranh chấp và tại vùng biển giàu tài nguyên.
Chiêu trò bá quyền núp dưới vỏ bọc hòa bình của Trung Quốc buộc các nước trong khu vực phải xem xét lại chiến lược đối phó của mình.
Chiến thuật của Mỹ
Đáp lại các động thái của Trung Quốc, Mỹ cũng đưa các ‘tàu thân trắng’ thuộc Lực lượng Tuần duyên Mỹ tới khu vực Biển đông. Cách tiếp cận “toàn chính phủ” của Mỹ đã cho thấy lập trường cứng rắn của Washington đối với nguy cơ xảy ra cuộc chiến tranh lạnh mới ở Đông Á, khi 2 siêu cường cùng “so găng” trên Biển Đông.
Nhận thức được sự thất bại của chính quyền tiền nhiệm trong việc kiềm chế tốc độ gây hấn của Trung Quốc, đặc biệt là các động thái bồi đắp đảo nhân tạo và quân sự hóa phi pháp các đảo trên Biển Đông, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đưa ra cách tiếp cận 3 bước tại Biển Đông như sau:
Thứ nhất, Nhà Trắng đã trao quyền tự quyết lớn hơn cho Lầu Năm Góc để thách thức tầm ảnh hưởng ngày càng rộng của Trung Quốc trong khu vực. Kết quả của chính sách này là sự chuyên nghiệp hóa của các chiến dịch đảm bảo tự do hàng hải (FONOPS) do Hải quân Mỹ thực hiện tại Biển Đông.
Trong khuôn khổ của chiến dịch FONOPS, Mỹ đã nhiều lần triển khai các tàu chiến đi vào khu vực 12 hải lý xung quanh các đảo do Trung Quốc chiếm đóng trái phép tại Biển Đông. Ngoài ra, FONOPS còn mở rộng sang các khu vực mới, đặc biệt là Scarborough, bãi cạn tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines và cũng là nơi Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát kể từ sau cuộc đụng độ hải quân vào năm 2012.
Thứ hai, sau khi được Nhà Trắng “nới lỏng dây” hơn, Lầu Năm Góc cũng đưa ra nhiều tuyên bố “thép” hơn, bao gồm công khai kêu gọi Trung Quốc tháo dỡ các tài sản quân sự mà nước này đã triển khai trái phép trên các đảo nhân tạo.
Quan trọng hơn, Hải quân Mỹ đã thay đổi cách tiếp cận tình hình Biển Đông. Từ cuối năm 2018, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đã cảnh báo rằng, Lầu Năm Góc sẽ bắt đầu coi lực lượng dân quân biển Trung Quốc như một nhánh mở rộng của lực lượng vũ trang Bắc Kinh.
Sự thay đổi này tiếp tục được Đô đốc Hải quân Hoa Kỳ John Richardson, xác nhận trong năm nay, khi ông đưa ra cảnh báo về chiến thuật khiêu khích “vùng xám” của Trung Quốc. Đây thực chất là các vụ đối đầu giữa các tàu thân trắng mang vỏ bọc hòa bình của Trung Quốc với tàu của các nước khác trong khu vực.
Sau vụ tàu bán quân sự Trung Quốc đâm chìm tàu cá Philippines trên Biển Đông hồi tháng 6/2019, Mỹ đã công khai cảnh báo Trung Quốc rằng, nước này có hiệp ước phòng vệ chung với Philippines và có thể dùng việc này để đối phó với mối đe dọa vùng xám của Bắc Kinh trên Biển Đông.
Thứ ba, lực lượng tuần duyên Mỹ cũng mở rộng các cuộc tập trận chung với các nước có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông nhằm nâng cao năng lực của các lực lượng tuần duyên.
Khi được hỏi về các kế hoạch nhằm tham gia vào chiến lược đối phó Trung Quốc trên Biển Đông, Đô đốc Karl Schultz, chỉ huy tuần duyên Mỹ, cho biết các cuộc thảo luận và những nỗ lực lên kế hoạch vẫn đang diễn ra.
“Chúng tôi hợp tác trong việc huấn luyện các đồng minh khu vực nhằm tăng cường an ninh khu vực. Chúng tôi muốn tập trung vào các đối tác có cùng lập trường nhằm xây dựng một cách tiếp cận mang tầm khu vực”, Đô đốc Schultz cho biết, nhấn mạnh việc xây dựng năng lực của các đồng minh bằng cách hợp tác với Bộ Tư lệnh Ấn Độ – Thái Bình Dương Mỹ.
Thiện Thành (t/h)