Trong Đạo luật Trao quyền Quốc phòng 2019 (NDAA) có điều khoản cấm Bộ Quốc phòng Mỹ tài trợ cho các Viện Khổng Tử do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hậu thuẫn đặt trụ sở tại nhiều trường đại học trên khắp nước Mỹ.
Theo Epoch Times, điều khoản nêu trên do Thượng nghị sĩ Cộng hòa Ted Cruz đề nghị bổ sung vào NDAA. Phát ngôn viên của văn phòng ông Cruz viết trong email gửi tới Epoch Times: “Thượng nghị sĩ Cruz rất quan ngại về những nỗ lực liên tục của Trung Quốc nhằm thâm nhập vào giáo dục bậc cao tại Mỹ, và ông đã làm việc để đảm bảo một sửa đổi trong NDAA, theo đó, bổ sung điều khoản cấm các trường đại học Mỹ sử dụng tiền của Bộ Quốc phòng chi cho Viện Khổng Tử – một tổ chức mà ĐCSTQ sử dụng như vũ khí tuyên truyền trong các cơ sở học thuật Mỹ”.
Điều khoản nêu trên còn thêm việc cấm tài trợ cho các chương trình ngôn ngữ Trung Quốc tại các trường đại học mà có đặt Viện Khổng Tử.
Mặc dù nhiều năm cảnh báo về Viện Khổng Tử đang mở rộng sức mạnh mềm và hoạt động thu thập thông tin tình báo của Trung Quốc, nhưng điều khoản trong NDAA mới là hành động đầu tiên mà cả Quốc hội và Chính phủ Mỹ thực hiện để giải quyết vấn đề này.
Từ năm 2004, Trung Quốc đã thành lập nhiều Viện Khổng Tử trên khắp thế giới. Riêng tại Mỹ, 107 trường đại học và cao đẳng có đặt Viện Khổng Tử. Theo Hiệp hội Học giả Quốc gia Mỹ, cho tới tháng 4/2017, các Lớp học Khổng Tử đã được mở ở hơn 500 trường tiểu học và trung học cơ sở tại Mỹ.
Theo Cục Tình báo Trung Ương (CIA), Cục Điều tra Liên Bang (FBI), các nhà lập pháp và các chuyên gia, Viện Khổng Tử tự giới thiệu là các chương trình trao đổi ngôn ngữ và văn hóa, nhưng mục đích thực sự của tổ chức này không tốt đẹp như thế.
Các giáo viên trong Viện Khổng Tử tại các trường đại học Mỹ do Trung Quốc thuê và họ phải tuân thủ luật pháp Trung Quốc, trong đó có các hạn chế chặt chẽ về phát ngôn. Kết quả là, sinh viện Mỹ được dạy về lịch sử Trung Quốc đã được ĐCSTQ chỉnh sửa, bỏ đi việc lạm dụng nhân quyền và bạo quyền của chế độ này. Các chương trình của Viện Khổng Tử cũng trình bày Đài Loan và Tây Tạng là những lãnh thổ không thể tranh cãi của Trung Quốc. Các giáo sư dạy trong các trường có đặt Viện Khổng Tử được cho là gặp áp lực phải tự kiểm duyệt nội dung giảng dạy của mình.
Cũng giống như ĐCSTQ, các hoạt động và tài chính của Viện Khổng Tử là bí mật. Hoạt động tuyển dụng và sắp xếp các khoản tài trợ hiếm khi được công bố công khai và các trường đại học Mỹ có Viện Khổng Tử đã rất nỗ lực để giữ bí mật thông tin. Mặc dù không có bất kỳ khoản tài chính nào của Viện Khổng Tử được công bố, nhưng các trường đại học Mỹ được cho là có hưởng lợi từ các chương trình của Viện và họ lưỡng lự trong việc đóng cửa tổ chức này dù đã được khuyến cáo về tác hại của nó.
Vào tháng 3/2018, CIA đã cho giải mật một trang trong báo cáo mật về hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc tại Mỹ. Tờ Washington Free Beacon cho biết trong trang báo cáo đã giải mật đó, CIA đã cảnh báo rằng Trung Quốc đang sử dụng các khuyến khích tài chính để khiến nhiều trường đại học Mỹ quảng bá quan điểm tích cực về chế độ Bắc Kinh và ngăn chặn những nghiên cứu có thể phản ánh tiêu cực về đất nước độc đảng này.
“[ĐCSTQ] đã sử dụng chiến thuật này để trao thưởng cho các quan điểm ủng hộ Trung Quốc và ép buộc các ấn phẩm và các diễn đàn học thuật phương Tây tự kiểm duyệt. ĐCSTQ thường từ chối cấp thị thực cho các học giả phê bình chế độ này, khuyến khích nhiều học giả nghiên cứu Trung Quốc tự kiểm duyệt trước để họ có thể duy trì di trú tới Trung Quốc nơi các nghiên cứu của họ phụ thuộc [để thu thập thông tin]”, báo cáo của CIA cho biết.
Vào tháng 2/2018, Giám đốc FBI Christopher Wray tiết lộ rằng FBI đang điều tra Viện Khổng Tử.
“Chúng tôi rất chia sẻ các quan ngại về Viện Khổng Tử. Chúng tôi đang trong tiến trình liên tục quan sát sự phát triển của nó”, ông Wray nói.
Giám đốc FBI nói thêm: “Gần đây, chúng tôi thấy các học giả đã giảm nhiệt tình và cam kết với chương trình đặc biệt đó [của Viện Khổng Tử], nhưng đó là điều chúng tôi đang quan sát thận trọng, và trong những trường hợp nhất định, đã tiến hành các bước điều tra phù hợp”.
Bản thân chế độ ĐCSTQ cũng công khai về vai trò thực sự của các Viện Khổng Tử. Một cơ quan của Bộ Giáo dục Trung Quốc, gọi là Hanban, là đơn vị chịu trách nhiệm quản lý trực tiếp các Viện Khổng Tử, cung cấp giáo viên, sách giáo khoa và tiền cho các Viện Khổng Tử khắp thế giới.
Trưởng ban tuyên truyền của Trung Quốc Li Changchun năm 2009 đã nói rằng các Viện Khổng Tử là “phần quan trọng của cơ sở tuyên truyền hải ngoại của Trung Quốc”.
“Viện Khổng Tử là một thương hiệu hấp dẫn để mở rộng văn hóa của chúng ta ở nước ngoài. Nó đã có đóng góp quan trọng cho việc cải thiện sức mạnh mềm của chúng ta. Thương hiệu ‘Khổng Tử’ đã có sức hút tự nhiên. Việc sử dụng lý do dạy ngôn ngữ Trung Quốc khiến mọi thứ trông hợp lý và lô-gic”, ông Changchun nói.
Vào tháng 2/2018, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio đã gửi thư tới 5 trường học tại Florida thúc giục họ chấm dứt hợp tác với Viện Khổng Tử.
Trong thư, ông Rubio viết: “Tôi vẫn lo lắng sâu sắc về sự phổ biến của Viện Khổng Tử và các Lớp học Khổng Tử tại nước Mỹ. Với chiến dịch hung hăng của Trung Quốc xâm nhập vào các lớp học của Mỹ, ngăn chặn cuộc điều tra tự do, và phá hoại tự do biểu đạt cả trong và ngoài nước, tôi trân trọng đề nghị quý vị xem xét chấm dứt thỏa thuận với Viện Khổng Tử”.
Theo VOA, hôm 14/8, Trường đại học North Florida có trụ sở tại Jacksonville đã loan báo về quyết định chấm dứt hợp tác với Viện Khổng Tử sau khi “xem xét cẩn thận” là Viện này không đáp ứng với sứ mạng của trường. Viện Khổng Tử mở một chi nhánh ở trường đại học North Florida vào năm 2014 để quảng bá ngôn ngữ và văn hóa Trung Hoa.
Trường North Florida không nêu lý do chấm dứt hợp tác nhưng cho biết Viện Khổng Tử sẽ bị đóng cửa vào tháng 2/2019 khi hoàn tất một nghĩa vụ pháp lý thông báo trước 6 tháng để chấm dứt hợp đồng.
Viện Khổng Tử có trụ sở tại Bắc Kinh và Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã không trả lời khi được VOA yêu cầu bình luận về thông tin trên.
Trước đó, các trường đại học tại Chicago và Pennsylvania cũng đã chấm dứt hợp đồng hợp tác với Viện Khổng Tử sau khi các giáo sư than phiền rằng những chương trình của Viện là tuyên truyền của Trung Quốc ngụy trang dưới hình thức giáo dục ngôn ngữ và văn hóa.
Việc tẩy chay Viện Khổng Tử cũng diễn ra tại Canada. Theo Epoch Times, trường đại học McMaster đã quyết định dừng quan hệ đối tác với Viện Khổng Tử vì hoạt động tuyển dụng của Viện đã phân biệt đối xử với các học viên Pháp Luân Công – một môn khí công tu luyện của Phật Gia được phổ biến rộng rãi tại Trung Quốc trong những năm 1990 và bị ĐCSTQ bức hại từ năm 1999, nhưng hiện nay vẫn được phổ biến hợp pháp ở hơn 100 nước trên toàn thế giới.
Trên trang web của Hanban có đăng chỉ lệnh rằng những người hướng dẫn ngôn ngữ Trung Quốc là “trong độ tuổi từ 22 tới 60, có sức khỏe thể chất và tinh thần, không tham gia vào Pháp Luân Công và các tổ chức bất hợp pháp khác, và không có tiền án”.
Theo Epoch Times, luật sư nhân quyền Clive Ansley cho rằng hoạt động tuyển dụng của Viện Khổng Tử nêu trên vi phạm nhân quyền và các bộ luật chống phân biệt đối xử. Bà Marci Hamilton, trưởng khoa luật tại Đại học Yeshiva ở Los Angeles đã gọi chính sách này của Viện Khổng Tử là “phi đạo đức và bất hợp pháp trong thế giới tự do”.
Theo Trithucvn