Các nhà khoa học ở London đang tiến hành một thí nghiệm chỉnh sửa DNA những thai nhi trong giai đoạn sớm nhất của thai kỳ, và nếu kết quả thí nghiệm thất bại, các thai nhi đó sẽ bị hủy.
Một bài đăng trên Medium, nhà sinh vật học Kathy Niakan và nhóm của cô tại Viện nghiên cứu Francis Crick báo cáo họ đang thực hiện một nghiên cứu, và được coi là dấu hiệu cảnh báo về sự nguy hiểm của việc cố gắng tạo ra một người biến đổi gen.
Niakan đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR để thử nghiệm trên 25 phôi người, tất cả đều dưới 14 ngày tuổi. Mặc dù phôi thai đang ở giai đoạn đầu tiên của sự sống, nhưng chúng đã là những cá thể người với DNA độc nhất của riêng chúng.
Theo báo cáo, các nhà khoa học London đã sử dụng CRISPR để loại bỏ gen có tên là POU5F1 trên 18 phôi. Sau đó, khi họ kiểm tra 18 phôi này và so sánh chúng với 7 phôi chưa qua chỉnh sửa DNA. Các nhà khoa học cho biết, khoảng một nửa xuất hiện những bất thường quan trọng trong DNA mà họ không ngờ tới.
Mặc dù tác động toàn diện của việc chỉnh sửa DNA vẫn còn là một ẩn số, nhưng các nhà khoa học dự đoán rằng những biến đổi bất thường này có thể gây ra dị tật bẩm sinh, ung thư và các vấn đề khác. Người ta cũng không biết được các chỉnh sửa DNA sẽ có thể ảnh hưởng như thế nào đến tương lai của những đứa trẻ đó, báo cáo nêu rõ.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp điện toán tinh vi, để phân tích tất cả các phôi được loại bỏ gen POU5F1 trước đó. Kết quả họ nhìn thấy, 10 cái trông có vẻ bình thường và 8 cái còn lại xuất hiện bất thường trên một nhiễm sắc thể cụ thể. Trong số đó, có bốn trường hợp chứa DNA mà họ vô tình xóa hoặc thêm vào ngay trước đoạn gen đã chỉnh sửa.
Mối lo ngại lớn nhất về an toàn khi sử dụng CRISPR để khắc phục DNA bị lỗi ở người chính là tác dụng “lệch mục tiêu”, điều này có thể xảy ra nếu máy CRISPR không chỉnh sửa đoạn gen đã dự định, mà lại chỉnh sửa nhầm vị trí nào khác trong bộ gen.
Nhưng báo cáo của Niakan đã làm dấy lên hồi chuông cảnh báo đối với các chỉnh sửa được gọi là “trúng mục tiêu”, bởi vì báo cáo chỉ ra kết quả của việc chỉnh sửa đúng vị trí trong bộ gen nhưng lại gây ra hậu quả không ngờ đến.
Sau thí nghiệm, các nhà khoa học cho biết họ đã cho hủy tất cả các phôi.
Các chuyên gia di truyền tại Đại học California Berkeley và Đại học Pennsylvania, đã phản ứng mạnh mẽ đối với cuộc nghiên cứu này, và cảnh báo các nhà khoa học khác không nên tiếp tục tiến hành các thí nghiệm tương tự.
Giáo sư Fyodor Urnov tại UC Berkeley cho biết, những hậu quả thảm họa này nên được coi là “lệnh cấm chỉ đối với tất cả những người chuyên điều chỉnh gen, yêu cầu họ không được đụng chạm đến việc chỉnh sửa phôi nữa”.
Kiran Musunuru – một bác sĩ tim mạch tại Đại học Pennsylvania cho biết, thí nghiệm đã cho thấy chỉnh sửa DNA phức tạp và nguy hiểm hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu.
“Điều đó có nghĩa là bạn không chỉ thay đổi gen mà bạn mong muốn, nó còn ảnh hưởng đến rất nhiều DNA xung quanh gen mà bạn đang cố chỉnh sửa, khiến bạn có thể vô tình làm ảnh hưởng đến các gen khác và gây ra nhiều vấn đề”, Musunuru nói.
Những người ủng hộ sự sống cho rằng thí nghiệm này là sự hủy diệt cuộc sống của con người, cho dù ở giai đoạn sớm như thế nào thì luôn là sai. Từ thời điểm thụ thai, các em bé chưa sinh đều là những cá thể sống độc nhất vô nhị. Tuy nhiên, vì những thí nghiệm này mà cơ thể của chúng bị hủy hoại, và sử dụng trong các phòng thí nghiệm trên khắp thế giới.
Chỉnh sửa gen di truyền cũng làm nhiều người lo ngại về việc xuất hiện “những đứa trẻ được thiết kế sẵn”, hoặc trẻ em được tạo ra với các đặc điểm mong muốn từ trước, ví như chiều cao, màu tóc và giới tính.
Cuối năm 2018, He Jiankui – một nhà khoa học Trung Quốc đã khiến cả quốc tế phẫn nộ sau khi tuyên bố, ông đã thay đổi thành công DNA của hai cô gái sinh đôi Lulu và Nana khi họ còn là phôi thai. Thí nghiệm bao gồm việc chỉnh sửa một gen có liên quan đến cho phơi nhiễm virus HIV, để cặp song sinh này có thể tự kháng lại. Tuy nhiên, một trong những vấn đề với thí nghiệm là, không ai biết tác động của biến đổi gen DNA đối với con người hoặc con cái của họ sẽ ra sao.
Tháng 12/2018, hãng thông tấn Trung Quốc Tân Hoa Xã đưa tin, nhà khoa học He Jiankui đã bị kết án 3 năm tù vì hành nghề y bất hợp pháp, và bị phạt 3 triệu nhân dân tệ (khoảng 430.000 đô la).
Hiện các cơ quan y tế quốc tế vẫn đang xem xét các chỉ định quốc tế về vấn đề chỉnh sửa gen.
Mai Anh (theo Fox News)