Bức tường biên giới Mỹ-Mexico đang được Mexico trả tiền?

Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông Donald Trump đã nhiều lần hứa rằng Mexico sẽ trả tiền cho bức tường biên giới miền Nam nước Mỹ. Ông Trump hiện tại đang yêu cầu Quốc hội Mỹ chi tiền cho bức tường và Đảng Dân chủ cho rằng Tổng thống đã thất hứa.

Từ khi bước vào Tòa Bạch Ốc vào cuối tháng 1/2017, Tổng thống Donald Trump đã liên tục gây sức ép lên Quốc hội để thông qua khoản tiền phù hợp cho bức tường biên giới miền Nam. Đỉnh điểm của điều này đã khiến chính phủ Mỹ đóng cửa một phần từ ngày 22/12/2018 và tới nay đã trở thành lần đóng cửa chính phủ dài nhất trong lịch sử và bế tắc này vẫn chưa có dấu hiệu được hóa giải.

Tổng thống Trump đề nghị Quốc hội chi 5,7 tỷ USD xây tường biên giới miền Nam, nhưng Đảng Dân chủ kiên quyết từ chối vì cho đó là khoản chi “tốn kém và không hiệu quả”. Phe Dân chủ cũng nói rằng ông Trump trước đây đã hứa Mexico sẽ trả cho bức tường này, nhưng giờ lại thất hứa và yêu cầu tiền từ ngân khố Mỹ.

Từ tháng 12/2018, ông Trump đã nói rằng ông đã thực hiện lời hứa chiến dịch của ông rồi và Mexico đang trả tiền cho bức tường thông qua việc cân bằng thương mại hai nước bắt nguồn từ Thỏa thuận thương mại Mỹ – Mexico – Canada mà các bên đã đàm phán từ đầu năm 2018 và chính thức ký kết vào cuối năm.

Đăng trên Twitter hôm 13/12, ông Trump nói: “Tôi thường tuyên bố, ‘bằng cách này hay cách khác, Mexico sẽ trả tiền cho Bức tường’. Điều này chưa bao giờ thay đổi. Thỏa thuận mới của chúng ta với Mexico (và Canada), thỏa thuận USMCA là tốt hơn nhiều so với thỏa thuận NAFTA cũ – một thỏa thuận rất tốn kém và chống Mỹ, chỉ với khoản tiền mà chúng ta tiết kiệm được [nhờ thỏa thuận mới], [thì coi như] Mexico đang trả tiền cho Bức tường!”.

Hôm 10/1 vừa qua, ông Trump đã giải thích rõ hơn: “Rõ ràng, tôi chưa bao giờ nói điều này và tôi chưa bao giờ có ý rằng họ sẽ viết một tấm séc. Tôi đã nói rằng họ sẽ trả tiền cho nó. Họ đang làm thế. Họ đang trả tiền cho nó với thỏa thuận [thương mại] đáng kinh ngạc mà chúng ta đạt được”.

Thỏa thuận USMCA đã được ba nước Mỹ – Mexico và Canada ký kết vào cuối tháng 12/2018 bên lề Thượng định G-20 tại Argentina và đang chờ quốc hội các nước phê duyệt. Thỏa thuận này xóa bỏ một số lợi thế thương mại mà Mexico có được trong NAFTA cũ, trong đó có yêu cầu rằng các nhà sản xuất ôtô tại Bắc Mỹ phải sử dụng linh kiện sản xuất ở Mỹ nhiều hơn. Một sự điều chỉnh như vậy có thể được kỳ vọng sẽ tăng thêm thu nhập về thuế cho Mỹ và giảm trừ khoản thu thuế của Mexico, điều này tạo cơ sở cho ông Trump nói rằng Mexico đang trả tiền cho bức tường.

Ông Trump có giữ lời hứa chiến dịch?

Trong tài liệu chiến dịch tranh cử 2016, ông Trump vạch ra nhiều lựa chọn về cách thức khiến Mexico phải trả tiền cho bức tường biên giới. Một trong những lựa chọn đó là gây sức ép buộc Mexico trực tiếp viết séc trả tiền cho bức tường, ví như Mỹ sẽ đe dọa ngăn chặn dòng kiều hối từ Mỹ về Mexico.

“Đó là một quyết định dễ dàng cho Mexico: Thực hiện khoản thanh toán 5 đến 10 tỷ USD [cho xây bức tường] để đảm bảo rằng 24 tỷ USD [kiều hối từ công dân Mexico đang làm việc tại Mỹ] tiếp tục chảy về đất nước của họ năm này qua năm khác”, tài liệu chiến dịch của ông Trump viết.

Tuy nhiên, trong các phát biểu tranh cử, ông Trump không nói việc thanh toán trực tiếp chính xác là cách mà Mexico trả tiền cho bức tường.

Trong tài liệu tranh cử cũng liệt kê thêm một số lựa chọn khác để buộc Mexico trả tiền: Đe dọa hủy thị thực cho công dân Mexico; tăng phí thị thực; và đàm phán lại thỏa thuận thương mại.

Về đàm phán lại thương mại, tài liệu chiến dịch tranh cử của ông Trump nêu rõ: “Không nghi ngờ gì nữa, Mexico đang thực hiện hành vi trợ cấp bất công, làm nước Mỹ mất đi hàng nghìn việc làm và đó là điều chúng ta buộc phải phản ứng… Tác động của bất kỳ khoản thuế nào về giá hàng hóa nhập khẩu sẽ được bù đắp nhiều hơn nhờ vào lợi ích kinh tế và gia tăng sản xuất tại Mỹ, bên cạnh doanh thu từ bất kỳ khoản thuế nào [đối với sản xuất tăng thêm đó]. Mexico cần tiếp cận thị trường của chúng ta nhiều hơn chiều ngược lại, vì vậy chúng ta có tất cả đòn bẩy này và chúng ta sẽ thắng trong đàm phán”.

Tài liệu tranh cử không nêu rõ liệu việc đe dọa thuế quan được cho là nhằm thúc đẩy Mexico phải viết séc trả tiền cho bức tường hay chính bản thân việc tái cân bằng thương mại hai chiều sẽ thỏa mãn yêu cầu của ông Trump.

Tuy nhiên, trong tiến trình thực tế chiến dịch tranh cử, ông Trump đã cung cấp thông tin rõ hơn, cho rằng ông sẽ giải quyết chi phí cho bức tường bằng đàm phán thương mại, ép Mexico phải nhượng bộ, đem lại lợi ích kinh tế cho Mỹ.

Nhà báo Sean Hannity của Fox News hôm 9/3/2016 tại Tòa thị chính Nam Carolina đã đặt câu hỏi với ông Trump rằng: “Ông không kỳ vọng rằng [Tổng thống Mexico] sẽ viết séc, nhưng ông sẽ nói rằng họ sẽ phải nhượng bộ?”,

“Đúng vậy, có nhiều cách thức khác nhau”, ông Trump trả lời.

Khi nhà báo Hannity hỏi tiếp: “Ông không hy vọng Mexico nói, ‘Vâng, Mr.Trump, đây là tấm séc 10 tỷ USD?’”, vị tỷ phú địa ốc nói: “Không, Không. Vì về mặt chính trị điều đó là không khả thi. Điều đó trông không thuận mắt”.

“Ông nghĩ rằng các thỏa thuận mà ông đạt được sẽ bù đắp nhiều hơn cho bức tường”, nhà báo Hannity hỏi tiếp ông Trump và ứng viên tổng thống đáp: “Đúng vậy. Thậm chí nếu chúng ta đánh thuế họ. Chúng ta có thể đánh thuế họ, được chứ? Điều đó không tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào”.

Tổng thống Trump tweet hôm 11/1: “Tôi thường nói trong các chiến dịch tranh cử, rất ít thay đổi, rằng ‘Mexico sẽ trả tiền cho bức tường’. Chúng ta vừa ký Thỏa thuận Thương mại mới với Mexico. Đó là hàng tỷ USD mỗi năm, tốt hơn nhiều so với thỏa thuận NAFTA rất tồi tệ. Sự khác biệt này trả cho Bức tường nhiều lần!”.

Theo Trithucvn