Đã thành lệ, năm nào cũng như năm nào, cứ đến giao thừa là người dân lại đổ ra đường nô nức xem bắn pháo hoa. Những màn pháo hoa rực rỡ, đầy màu sắc khiến nhiều người cảm thấy hân hoan, hạnh phúc. Nhưng liệu bắn pháo bông có giúp người nghèo quên đi thực tại?
Thỉnh thoảng các quan chức tuyên giáo cũng có vài câu nói đáng chú ý. Ví dụ như trả lời câu hỏi về việc liệu bắn pháo bông có lãng phí quá chăng, một vị quan chức tuyên giáo Hà Nội nói rằng, bắn pháo bông là một cách phục vụ cho toàn dân chứ không phải chỉ cho người giàu. Còn đối với người nghèo, vị này nói thêm rằng bắn pháo bông “giúp người nghèo quên đi cái nghèo, cái khó“. Bắn pháo bông nói cho cùng là một trò chơi. Câu nói của vị quan chức đó có thể được hiểu rằng, trò chơi giúp cho người nghèo khó quên đi thực tại của mình. Suy nghĩ của ông làm nhiều người ngạc nhiên.
Không ai có thể phủ nhận rằng Việt Nam có rất, rất nhiều người nghèo. Nếu chỉ quanh quẩn ở Quận 1 Sài Gòn thì chắc ai cũng nghĩ, Việt Nam bây giờ giàu quá, nhưng thực ra đó chỉ là sự “phồn hoa giả tạo” mà thôi. Thật vậy, chỉ cần 5 phút ra ngoài khu đó thì sẽ thấy một bức tranh hoàn toàn khác, rất Việt Nam và rất thật. Người dân phải bươn chãi để kiếm sống qua ngày với thu nhập chỉ chừng 80.000 đồng/ngày, rồi có cả những người khi đã bước vào cái tuổi xế chiều, người ta chỉ có thể lo sao để có “ngày qua bữa”.
Đi về vùng quê còn thấy buồn hơn nữa. Những căn chòi xiêu vẹo, những đứa trẻ còi cọc, đen đúa, ở truồng, ánh mắt lơ láo trông thật thắt lòng. Chả thế mà có nhạc sĩ từng thốt lên “Bao năm giải phóng như thế này phải không anh”.
Câu hỏi đặt ra là liệu những người nghèo khó có thể quên đi thực tại nếu họ xem bắn pháo bông? Nếu họ ở gần cầu Nhật Tân (Hà Nội) thì may ra, còn nếu họ ở xa cầu Nhật Tân thì làm sao họ có thể thấy mà quên đi cái nghèo của mình? Nhưng giả định rằng 50% những người nghèo ở Hà Nội nhìn thấy pháo bông, và giả định một cách xa xỉ rằng những màu mè của pháo làm cho họ quên đi nỗi buồn nghèo khổ, thì sau đó là gì? Sau niềm vui khi được thấy pháo bông là gì?
Dĩ nhiên, sau vài phút hân hoan, họ sẽ quay về với thực tế của cuộc sống: phải bươn chãi kiếm tiền nuôi con và nuôi chính bản thân họ. Pháo bông không cho họ thêm được đồng nào. Như vậy, bắn pháo bông đâu có giúp gì cho họ về lâu về dài; nó chỉ là trò chơi đắt tiền của người có chức, có quyền muốn chứng tỏ rằng Hà Nội là thủ đô, là niềm tự hào của cả nước. Xem ra, cách thức thể hiện đó tốn tiền quá. Ai tự hào thì không biết, chứ chắc chắn một điều là 99.9% dân số VN không có dịp xem pháo bông Nhật Tân.
Cái câu nói “ru ngủ” người nghèo của vị quan tuyên giáo làm tôi nhớ đến chuyện xưa. Xưa kia, giới tuyên truyền thường hay lớn tiếng nói chuyện cao đạo rằng, bọn Mĩ Ngụy chúng ra sức ru ngủ thanh niên miền Nam bằng cách tạo ra một nền văn hoá ham vui và lai căng. Họ nói rằng mấy phim ảnh và sách báo tràn lan ở miền Nam là chỉ nhằm ru ngủ và dẫn thanh niên đi tìm một lối thoát, lẩn trốn trước thời cuộc.
Xem ra những gì họ lớn tiếng phê phán miền Nam trước kia được lặp lại y chang và với cường độ cao hơn. Ngày nay, bật tivi lên chúng ta chỉ thấy toàn là những phim tình cảm sướt mướt của Hàn Quốc, thậm chí của Tàu. Vào nhà sách thì thấy rất nhiều sách tử vi, bói toán, phong thuỷ, sách dịch từ mấy cuốn tiểu thuyết ba xu ở nước ngoài. Sách nghiêm chỉnh của các tác giả Việt Nam thì lại rất khó tìm. Hệ quả là thanh thiếu niên ngày nay chỉ mải chạy theo những cái bóng, cái mốt của Hàn và Tàu. Họ không ý thức được rằng Việt Nam bây giờ là một trong những nước nghèo nhất thế giới, nợ nần chồng chất, và chỉ đi làm công cho những tập đoàn công nghệ nước ngoài.
Thay vì tìm cách nâng cao chất lượng giáo dục, giải quyết lạm phát, nợ công, tình trạng thất nghiệp… thì người ta lại dùng những biện pháp vừa màu mè vừa xa hoa để xoa dịu, để làm quên đi thực tại nghèo khó trong vài phút. Phải công nhận đó là một “biện pháp” vừa đắt tiền lại vừa tối dạ.
Theo Góc nhìn Alan