Luôn đi sau trong tiếp thị, truyền thông và sử dụng các công cụ điện tử tiên tiến dường như đã là “bệnh” cố hữu của phần lớn các doanh nghiệp nước ta, số doanh nghiệp VN biết sử dụng sức mạnh khổng lồ này là dưới 1%.
Trong khi mạng xã hội hầu như đã trở thành phương tiện truyền thông và giao tiếp được ưu tiên hàng đầu tại các nước tiên tiến.
Chỉ có 0,4%
Đó là con số doanh nghiệp Việt sử dụng Facebook để tiếp thị trực tuyến. Mạng xã hội trực tuyến, hay gọi là mạng xã hội ảo (social network) là dịch vụ nối kết các thành viên cùng sở thích trên internet với nhiều mục đích khác nhau, không phân biệt không gian và thời gian. Mạng xã hội có những tính năng như: kết nối bạn bè hay quan hệ công việc, trò chuyện, gửi thư điện tử, phim ảnh, chia sẻ thông tin, viết nhật ký và xã luận…
Sự ra đời của mạng xã hội thay đổi hoàn toàn cách cư dân mạng liên kết với nhau và trở thành một phần tất yếu mỗi ngày cho hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới. Trên các trang mạng xã hội này, các thành viên có thể tìm kiếm bạn bè, đối tác dựa theo nhóm (ví dụ tên trường hoặc tên thành phố), dựa trên thông tin cá nhân (địa chỉ e-mail, tên), hoặc dựa trên sở thích cá nhân (như thể thao, phim ảnh, sách báo, ca nhạc), lĩnh vực quan tâm: kinh doanh, mua bán…
Mạng xã hội đổ bộ vào VN lập tức tạo nên làn sóng người sử dụng. Theo báo cáo khảo sát về mạng xã hội tháng 6.2011 của công ty Vinalink media (thực hiện từ 5000 mẫu điều tra trong 2 tháng theo phương pháp online) thì 54,3% người sử dụng internet của Việt Nam có xem/tra cứu thông tin trên mạng xã hội. Trong đó, trang có số lượng người truy cập nhiều nhất là Youtube (73,4%), Facebook (66,3%), Zing(me) (59%), viết nhật ký cá nhân trên Yahoo (28,2%) và Google (20,8%)… Các thành viên mạng tham gia thảo luận nhiều nhất theo thứ tự là trên mạng xã hội (74,5%), diễn đàn âm nhạc (60,3%), diễn đàn phim (49,1%), diễn đàn học tập (48,5%), diễn đàn công nghệ (47,5%)…
Cũng theo khảo sát của Vinalink media về việc người sử dụng mạng tìm hiểu thông tin trước khi mua hàng hóa/dịch vụ ở đâu, có đến 87% cho biết là họ tìm kiếm trên trang Google, 56,8% vào thẳng trang web của các công ty, 40,6% vào các trang mạng xã hội mua bán như chodientu, vatgia, 5giay, enbac… Tỷ lệ như vậy cho thấy thông tin quảng bá thương hiệu, sản phẩm/dịch vụ trên các mạng xã hội có thể tiếp thị rất hiệu quả đến người tiêu dùng.
Đây là mảnh đất màu mỡ để quảng bá mà các doanh nghiệp Việt Nam chưa biết tận dụng lợi thế để đem lại lợi ích cho mình. Con số đáng buồn là hiện tại chỉ có 0,4% doanh nghiệp Việt Nam dùng Facebook (khoảng 2.000 doanh nghiệp) cho mục đích kinh doanh, 0,07% dùng Youtube, khoảng 0,2% dùng LinkedIn, Twitter… và các mạng xã hội khác. Có khoảng 5.000 doanh nghiệp sử dụng mạng xã hội bao gồm cả diễn đàn, nhật ký cá nhân (chiếm 1% tổng số doanh nghiệp Việt Nam). Một số doanh nghiệp vừa và nhỏ nói họ chưa biết hoặc chưa nghĩ tới việc dùng mạng xã hội để tiếp thị.
Vì sao?
Trong khi nhiều cá nhân/hộ gia đình đã biết sử dụng mạng xã hội để quảng cáo mua/bán hàng hóa thì đa phần doanh nghiệp VN chưa biết nhiều về mạng xã hội. 90% doanh nghiệp VN chưa có chức danh giám đốc tiếp thị (CMO), trong khi nhiều lãnh đạo doanh nghiệp không biết về mạng xã hội nên khu vực này còn bị bỏ ngỏ, không có người tư vấn. Nguyên nhân của tình trạng này thì có nhiều, nhưng đáng chú ý có một số sau:
– Trình độ ứng dụng công nghệ tin học của nhiều lãnh đạo doanh nghiệp VN còn yếu kém. Rất ít người quan tâm đến mạng xã hội, đặc biệt những lãnh đạo trên 40 tuổi, bản thân họ chưa tham gia mạng xã hội nên nhận thức về mạng xã hội chưa có. Ở nước ngoài, công việc tiếp thị trực tuyến (online marketing) do Giám đốc tiếp thị (Chief Marketing Officer) hoặc Phụ trách tiếp thị trực tuyến (Online Marketing Manager) hoạch định. Nhân vật này sẽ được đi học liên tục để cập nhật phương pháp mới nhất. Vì thế vấn đề lãnh đạo lớn tuổi không quan trọng mà là nhận thức của lãnh đạo về việc xây dựng các bộ phận hỗ trợ tiếp thị qua mạng.
 |
| Mạng xã hội sẽ giúp doanh nghiệp khai thác lợi nhuận tốt hơn. Ảnh: TL |
– VN chưa có trường/khoa chính quy dạy về tiếp thị trực tuyến như tiếp thị trên mạng xã hội. Có chăng chỉ là một số khóa học ngắn hạn về tiếp thị trực tuyến một cách sơ sài. Kiến thức mà doanh nghiệp có được chủ yếu do tự học. Bản thân nhiều giáo viên dạy về lĩnh vực thương mại điện tử cũng chưa biết rõ các phương pháp tiếp thị này.
Chỉ có một số du học sinh được đào tạo ở nước ngoài, hoặc tự học, nhưng số này không nhiều. Điều này dẫn đến việc khi cần hoạch định các chiến dịch tiếp thị, những người phụ trách do chưa có am hiểu, sợ rủi ro, không biết hoạch định ngân sách bao nhiêu, sử dụng như thế nào để tiếp thị qua mạng xã hội.
– Một vấn đề nữa mà các doanh nghiệp VN đang lúng túng là không biết lựa chọn mạng xã hội nào có thể lan truyền được thông tin một cách hiệu quả. Zing me thu hút số lượng truy cập khá tốt nhưng đối tượng sử dụng chủ yếu có độ tuổi từ 13 đến 24, chưa hẳn là đối tượng khách hàng mà các doanh nghiệp hướng tới. Những khó khăn trong việc truy cập Facebook trong thời gian vừa qua làm sụt giảm số lượng truy cập.
Ở VN chỉ có một số ít doanh nghiệp biết quảng cáo dạng trả tiền trên Facebook Ads. Đa phần các doanh nghiệp còn chưa biết tận dụng Youtube hay các trang chia sẻ video khác để tiếp thị hình ảnh… Điều này có thể lý giải do chi phí sản xuất clip cao và cũng do chưa biết vận dụng việc tích hợp vào các chiến dịch tiếp thị tổng thể. Hiện nay mới thấy nổi bật là một số clip quảng cáo của công ty như Samsung, Ford Vietnam, Vinamilk và Pond’s… tạo hiện ứng khá tốt ở VN.
Trong số các doanh nghiệp bước đầu tận dụng mạng xã hội thì đa số chủ yếu sử dụng các diễn đàn (forum) để tiếp thị dịch vụ nhưng cũng chưa có được chiến lược bài bản và chuyên nghiệp.
Nguyễn Lan Hương