Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nói nước này sẽ hỗ trợ 20 tỷ đôla cho Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) dưới hình thức viện trợ và cho vay không hoàn lại, động thái được cho là nỗ lực nhằm đối phó với sự mở rộng của Trung Quốc.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phát biểu tại hội nghị hôm 14/12
Tuyên bố được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản-ASEAN hôm 13/12, vài tuần sau khi Trung Quốc tuyên bố thiết lập vùng phòng không bao gồm cả một số khu vực mà Nhật Bản và Nam Hàn tuyên bố chủ quyền.
Nhật hiện đang tìm cách đẩy mạnh sư ủng hộ từ 10 nước ASEAN. Một vài nước trong khối này cũng đang có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc.
Tuy nhiên Indonesia cho rằng mối quan hệ Trung-Nhật là yếu tố “quan trọng” đối với khu vực.
Hội nghị tại Tokyo được tổ chức nhằm đánh dấu 40 năm quan hệ Nhật Bản với khối ASEAN.
‘Tự do hàng hải’
“Indonesia quan ngại sâu sắc trước việc tranh chấp chuyển thành xung đột công khai“
Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono
Ông Abe nói gói hỗ trợ tài chính này sẽ được rải ra trong 5 năm, và hầu hết sẽ được thực hiện dưới dạng cho vay ưu đãi.
Thông qua đó, Nhật sẽ hỗ trợ việc phát triển khu vực sông Mekong, vốn kéo dài từ Trung Quốc và đi qua một số nước Đông Nam Á, cũng như cấp vốn cho một số dự án giao thông.
“Cùng với các nước ASEAN, tôi muốn xây dựng tương lai nơi mà châu Á được điều hành bởi luật pháp chứ không phải sức mạnh, và những người lao động chăm chỉ sẽ được đền đáp xứng đáng”, ông Abe nói tại hội nghị.
“Điều này sẽ giúp chúng ta xây dựng một cộng đồng thịnh vượng, trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau.”
“Tôi hy vọng chúng ta có thể đạt được một tầm nhìn từ trung hạn đến dài hạn để có thể giúp thiết lập cách mà Nhật và Asean có thể cộng tác trong tương lai,” ông nói thêm.
Căng thẳng trong khu vực đã lên cao sau khi Trung Quốc hồi tháng trước đơn phương tuyên bố thiết lập vùng phòng không tại Biển Hoa Đông với tên gọi Vùng nhận dạng Phòng không (ADIZ).
Tuyên bố chung của lãnh đạo Nhật và các lãnh đạo trong khối ASEAN đã kêu gọi tôn trọng quyền tự do hàng hải và tự do thương mại trong khu vực, hãng thông tấn Reuters cho biết.
Tuy nhiên tuyên bố này không đề cập trực tiếp đến ADIZ.
“Chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực, đồng thời thúc đẩy an ninh và an toàn hàng hải, tự do đi lại, tự do giao thương,” tuyên bố được Reuters trích dẫn.
“Bên cạnh đó, cũng cần phải kiềm chế trong các tình huống và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, theo những quy tắc được luật pháp quốc tế công nhận.”
Trước đó, Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono nói một mối quan hệ tốt giữa Trung Quốc và Nhật Bản là “yếu tố quan trọng cho tương lai” khu vực.
“Indonesia quan ngại sâu sắc trước việc những bất đồng chuyển thành xung đột công khai. Điều này có ảnh hưởng xấu đến tất cả các nước trong khu vực,” ông nói.
Philippines, nước hiện đang trap chấp chủ quyền các đảo trên Biển Đông với Trung Quốc, cho biết họ muốn duy trì việc tự do bay trong không phận quốc tế, nhưng không đề cập cụ thể đến Trung Quốc.
Việt Nam nằm trong số các nước ASEAN đang tranh chấp chủ quyền trên biển với Trung Quốc
Vùng phòng không
Bình luận về Hội nghị Thượng đỉnh Nhật Bản-ASEAN, Bắc Kinh nói các nước không nên làm tổn thương lợi ích của bên thứ ba khi phát triển quan hệ.
Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi nói với các phóng viên hôm 13/12 rằng “các nước có liên quan nên có nỗ lực để duy trì ổn định khu vực”.
“Các quốc gia trong khi phát triển các mối quan hệ của họ, không nên nhắm mục tiêu là bên thứ ba hoặc làm tổn thương lợi ích của bên thứ ba”, ông Hồng Lỗi nói.
Vùng phòng không trên Biển Hoa Đông của Trung Quốc cũng bao gồm một số quân đảo đang tranh chấp với Nhật và một phần bãi đá mà Nam Hàn tuyên bố chủ quyền.
Trung Quốc yêu cầu các máy bay đi qua ADIZ phải tuân thủ luật lệ của nước này, trong đó có việc định dạng và báo cáo hành trình.
Hiện đang có quan ngại rằng một vùng tương tự cũng sẽ được tuyên bố trên Biển Đông, nơi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với hầu hết khu vực.
Máy bay quân sự từ Hoa Kỳ, Nhật và Nam Hàn đã thách thức ADIZ bằng việc đi qua khu vực này mà không thông báo trước.
Washington gọi tuyên bố về ADIZ của Trung Quốc là nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi thế cân bằng trong khu vực.
Các quốc gia ASEAN bao gồm Brunei, Campuchia, Indoensia, Lào, Malaysia, Miến Điện, Philippeins, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.
Theo BBC