Sa kê: Loài quả dẫn đến cuộc binh biến huyền thoại

22/06/18, 08:13 Bí ẩn

Sa kê là loại cây “ngoại” được trồng khá phổ biến ở Việt Nam. Tuy nhiên, ít người biến được rằng đằng sau quá trình mang loại cây này đến 90 quốc gia, từ châu Phi tới các nước nhiệt đới là một cuộc binh biến được ghi vào sử sách. 

Đằng quả sa kê bình dị là một cuộc binh biến được ghi vào sử sách. (Ảnh minh họa: Common Wealth Stamps Opinion)

quần đảo Polynesia thuộc Pháp, quả sa kê (breadfruit) là một phần thiết yếu trong chế độ ăn uống của người dân và cả văn hóa của họ.

Nó có vai trò quan trọng đến mức câu chuyện về loài trái cây này được gắn liền với lịch sử.

Người dân vùng đảo Polynesia của Pháp có truyền thuyết về nạn đói xảy ra trên đảo Ra’iātea.

Một gia đình gồm sáu người trong cơn tuyệt vọng tìm kiếm thức ăn đã phải ăn dương xỉ mọc dại ở thung lũng xung quanh cái hang nơi họ trú ngụ.

Không đành chứng kiến cảnh những người thân yêu đói khát, người chồng nói với vợ rằng anh sẽ chôn mình bên ngoài hang động và sẽ hóa thành một cái cây nở hoa để cho con cái ăn.

Một sáng nọ, người vợ thức giấc và không thấy chồng đâu. Cô biết rằng chuyện gì đã xảy ra.

Gần đó có một cây uru mọc rất nhanh, các nhánh cây trĩu nặng quả sa kê. Ngày nay, nơi này được gọi là Mahina, nhưng nhiều người dân địa phương vẫn gọi nó là Tua-uru, có nghĩa là ‘thung lũng sa-kê’.

Tại quần đảo Polynesia thuộc Pháp, sa-kê, hoặc uru, như người địa phương vẫn gọi, là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống của người dân và cả văn hóa của họ.

Đi đến đâu bạn cũng nhìn thấy những cái cây cao chót vót với những chiếc lá trông như phủ sáp và lúc lỉu trái cây trĩu nặng, mỗi quả to cỡ trái bóng hoặc có thể lớn hơn.

Chúng được dùng để trang trí lề đường và những căn nhà thấp. “Đó là chuyện phổ biến”, theo lời người thổ dân Polynesia chính hiệu tên là Tea, “bởi vì nó có thể khiến bạn nuôi được cả gia đình trong nhiều năm”.

Tại các quầy hàng trong chợ, trái sa-kê hình tròn và hình chữ nhật (chỉ riêng ở Polynesia thuộc Pháp đã có hàng chục giống khác nhau) nằm bên cạnh dừa, chuối, mãng cầu xiêm và chanh leo.

Ở lớp vỏ ngoài màu xanh lá cây của chúng là những mắt hình lục giác nhỏ. Một số quả được bổ đôi, để lộ lớp thịt trắng. Trông chúng giống như trái mít, nhưng nhỏ hơn, và hóa ra chúng lại thuộc cùng một họ với mít và vả.

Sa-kê có cùng họ với mít và vả. (Ảnh: internet)

Trên hơn 100 hòn đảo tạo nên Polynesia thuộc Pháp, sa kê là một loại thực phẩm thiết yếu.

Tên gọi breadfruit của loài quả này bắt nguồn từ thực tế là khi quả vừa chín tới, có thể ăn được, thì trái cây chứa nhiều bột này khi được đem nấu chín sẽ có mùi như bánh mì mới nướng.

Quả càng chín thì càng ngọt, và có thể đem chế biến bằng nhiều cách. Ta có thể đem nghiền mịn, luộc, nướng hoặc chiên lớp cùi thịt, thậm chí ăn tươi.

Sa-kê được dùng kèm với các loại thực phẩm khác ở Jamaica. (Ảnh: pinterest.com)
Bánh sa-kê. (Ảnh: Jim Wiseman)

Một số người dân địa phương gọi sa kê là ‘cây sự sống’, bởi nó có thể đem đến cho chúng ta rất nhiều thứ: cả trái cây và lá non đều ăn được; gỗ cây rất nhẹ, có thể dùng để xây nhà, làm ca nô. Vỏ cây thậm chí còn được dùng để làm quần áo.

Một số chuyên gia thực vật thậm chí còn nói đó là một siêu thực phẩm của tương lai, có thể giúp giải quyết nạn đói trên thế giới.

Uru hóa ra là không phải là thứ gì bí mật.

Quần đảo Polynesia. (Ảnh: Ian Trower/Getty)

>>> Cách nấu chè sake lá dứa đơn giản mà tốt cho sức khỏe

Loài quả có nguồn gốc từ vùng New Guinea này đã được người Polynesia mang theo và trồng ở những nơi họ đi khám phá trên khắp vùng Nam Thái Bình Dương từ hàng ngàn năm qua.

Khi các nhà thám hiểm người Anh biết về loài cây năng suất cao và loại trái cây bổ dưỡng này, thì việc uru được đem đi ra khắp thế giới chỉ con là vấn đề thời gian.

Ngày nay, cây sa kê có ở rất nhiều các vùng đất trũng nhiệt đới của khoảng trên 90 quốc gia, trong đó có Malaysia, nơi nó được gọi là buah sukun, Venezuela (pan de año) và Ấn Độ (kadachakka). Ở Việt Nam, nó được gọi là sa-kê.

Năm 1768, khi thuyền trưởng James Cook ra khơi trên con tàu của Hải quân Hoàng gia Anh HMS Endeavour, nhà thực vật học người Anh Joseph Banks đã đi theo.

Trong hành trình thám hiểm kéo dài ba năm có khoảng thời gian ba tháng dừng chân ở Tahiti.

Ở đây, cả hai người đã nhanh chóng bị hấp dẫn bởi viễn cảnh loài quả này rồi đây sẽ được dùng để nuôi nô lệ ở vùng West Indies (Caribbe), khi chứng kiến cây phát triển nhanh, ít cần chăm sóc và cho sản lượng rất cao loại trái cây giàu chất bột.

Khi trở về Anh, Banks (sau này trở thành chủ tịch của Hiệp hội Hoàng gia, tổ chức khoa học quốc gia lâu đời nhất thế giới) đã trình bày với Vua George III về những phát hiện của họ; nhà thực vật học này thậm chí còn treo giải thưởng cho những ai thành công trong việc vận chuyển 1.000 cây sa kê từ Tahiti đến West Indies.

Gần hai thập niên sau chuyến thám hiểm ban đầu của Cook, Vua George III đã bổ nhiệm đại úy hải quân William Bligh dẫn đầu chuyến thám hiểm sa kê, đến Tahiti.

Vào ngày 28/11/1787, Bligh khởi hành cùng đội thủy thủ trên chiếc HMS Bounty.

Cuộc hành trình của họ có khởi đầu vất vả. Mưa to gió lớn khiến chuyến đi bị chậm lại đáng kể, và khi họ đến Tahiti, Bligh và đoàn thủy thủ đã phải đợi thêm 5 tháng các cây mới có thể đem đi được.

Tới khi họ lên thuyền đi vào vùng biển Carribe thì các thủy thủ của Bligh đã trở nên quen với đời sống trên đảo, và với phụ nữ Tahiti.

Nhiều người trong số họ không muốn rời đi. Vì vậy, vào ngày 29/4/1789, chỉ một tháng kể từ khi vượt Nam Thái Bình Dương tới West Indies, người bạn Fletcher Christian của Bligh và 18 thủy thủ bất mãn khác đã buộc Bligh cùng 18 người ủng hộ ông phải lên một chiếc thuyền dài 7m và đẩy họ ra khơi, ném toàn bộ các cây sa kê lên tàu.

Cuộc binh biến “Mutiny on the Bounty” trong đoàn thủy thủ của thuyền trưởng James Cook. (Ảnh: UniversalImagesGroup/Getty)

Cuộc binh biến “Mutiny on the Bounty” đó nay trở thành truyền thuyết, và hầu hết các nhà sử học tin rằng điều đó xảy ra bởi vì những người theo Kitô giáo nghĩ rằng ông có thể giúp họ trở về Tahiti – điều cuối cùng đã xảy ra tuy không hoàn toàn theo dự tính.

Bligh và thủy thủ đoàn của ông đã sống sót một cách đáng kinh ngạc, nhờ vào bản năng và trí nhớ để đi một hành trình kéo dài 3.618 hải lý (6.701km) trong 48 ngày, tới được Timor, một hòn đảo nằm ở Đông Nam Á.

Bligh nhanh chóng quay trở về Anh, nơi ông được vinh danh và tha bổng mọi sai phạm. Hai năm sau, ông lại một lần nữa dong buồm tới Tahiti, và lần này ông đã hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Trong thực tế, một số trong những cây được cho là do Bligh đem tới từ những ngày đầu giờ vẫn còn cho ra trái ở Jamaica.

>>> Điều kì diệu từ sách cổ: Trái đất là bản sao hoàn hảo của cơ thể người

>>> Nghệ sĩ Argentina: Pháp Luân Đại Pháp khiến các tác phẩm nghệ thuật của tôi tràn đầy màu sắc

Theo BBC Travel

Ad will display in 09 seconds

Người xưa đối đãi thế nào với rượu

Ad will display in 09 seconds

Trải nghiệm cận tử của một thanh niên Mỹ

Ad will display in 09 seconds

Chuyện cổ Phật gia: Ai tỉnh, ai say?

Ad will display in 09 seconds

Ác nghiệp khi phá thai, xem xong đừng khóc!

Ad will display in 09 seconds

Hé lộ một nửa sự thật về vụ Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản

Ad will display in 09 seconds

Kiếp trước Đức Phật là ai?

Ad will display in 09 seconds

Bài phát biểu của TT Trump trước toàn thể người dân Mỹ từ Nhà Trắng ngày 8/1/2019

Ad will display in 09 seconds

Lương tâm trong sạch thì hạnh phúc

Ad will display in 09 seconds

Lời tiên tri 1000 năm đã thành sự thật

Ad will display in 09 seconds

Kẻ xấu xí vì sao đắc quả La Hán?

  • Người xưa đối đãi thế nào với rượu

    Người xưa đối đãi thế nào với rượu

  • Trải nghiệm cận tử của một thanh niên Mỹ

    Trải nghiệm cận tử của một thanh niên Mỹ

  • Chuyện cổ Phật gia: Ai tỉnh, ai say?

    Chuyện cổ Phật gia: Ai tỉnh, ai say?

  • Ác nghiệp khi phá thai, xem xong đừng khóc!

    Ác nghiệp khi phá thai, xem xong đừng khóc!

  • Hé lộ một nửa sự thật về vụ Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản

    Hé lộ một nửa sự thật về vụ Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản

  • Kiếp trước Đức Phật là ai?

    Kiếp trước Đức Phật là ai?

  • Bài phát biểu của TT Trump trước toàn thể người dân Mỹ từ Nhà Trắng ngày 8/1/2019

    Bài phát biểu của TT Trump trước toàn thể người dân Mỹ từ Nhà Trắng ngày 8/1/2019

  • Lương tâm trong sạch thì hạnh phúc

    Lương tâm trong sạch thì hạnh phúc

  • Lời tiên tri 1000 năm đã thành sự thật

    Lời tiên tri 1000 năm đã thành sự thật

  • Kẻ xấu xí vì sao đắc quả La Hán?

    Kẻ xấu xí vì sao đắc quả La Hán?

x